Εξαρτημένη ή εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας

Το κύριο χαρακτηριστικό είναι μια έντονη ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν
που οδηγεί σε συμπεριφορά προσκόλλησης στον άλλου , υποτακτικότητα, φόβο αποχωρισμού. Τα άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν μείζονα κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, κοινωνική φοβία. Οι διαταραχές προσωπικότητας που συνυπάρχουν συχνότερα είναι η οιστριονική, η αποφευκτική και η μεταιχμιακή.

Διαγνωστικά κριτήρια
(1) το άτομο έχει δυσκολία να παίρνει καθημερινές αποφάσεις χωρίς συμβουλές και διαβεβαίωση από τους άλλους σε υπερβολικό βαθμό
(2) έχει ανάγκη να αναλαμβάνουν οι άλλοι την ευθύνη για τους περισσότερους από τους μείζονες τομείς της ζωής του
(3) έχει δυσκολία να εκφράζει διαφωνία με τους άλλους, επειδή φοβάται ότι θα χάσει την υποστήριξη ή την αποδοχή τους. Σημείωση: Μη συμπεριλαμβάνετε ρεαλιστικούς φόβους ανταπόδοσης.
(4) έχει δυσκολία να ξεκινά σχέδια και προγράμματα ή να κάνει πράγματα μόνο του (εξαιτίας έλλειψης αυτοπεποίθησης για την κρίση ή τις ικανότητες του, παρά από έλλειψη κινητοποίησης ή ενεργητικότητας)
(5) κάνει υπέρμετρες προσπάθειες για να πάρει φροντίδα και υποστήριξη από τους άλλους, μέχρι το σημείο να προσφέρεται να κάνει εθελοντικά πράγματα που του είναι δυσάρεστα
(6) δεν νιώθει άνετα ή νιώθει ανημπόρια όταν είναι μόνο του, εξαιτίας υπερβολικών φόβων ότι είναι ανίκανο να φροντίσει τον εαυτό του
(7) όταν μία στενή σχέση τελειώνει, αναζητά επειγόντως μιαν άλλη σχέση σαν πηγή φροντίδας και υποστήριξης
(8) ασχολείται έντονα και εξωπραγματικά με φόβους ότι θα το εγκαταλείψουν και οτι θα χρειαστεί να φροντίζει (μόνο του) τον εαυτό του

Κλινικά Χαρακτηριστικά
Τα άτομα που εμφανίζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή της προσωπικότητας θέτουν την ευθύνη του εαυτού τους στους άλλους ανθρώπους –εξαρτώνται από τους άλλους, ακόμη και για τις πιο σημαντικές αποφάσεις που αφορούν στη δική τους ζωή- και υποτάσσουν τις ανάγκες τους στις ανάγκες των άλλων ατόμων, λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης και λόγω του γεγονότος ότι δεν αντέχουν να είναι μόνα τους. Ζητούν συνεχώς τις συμβουλές και τις νουθεσίες των άλλων για τα ζητήματα που τους απασχολούν και δεν μπορούν μόνα τους να πάρουν αποφάσεις. Επιδιώκουν να είναι συνεχώς σε σχέση εξάρτησης από άλλους, προσκολλώνται σ'αυτούς και συνήθως αποφεύγουν να αναλάβουν οι ίδιοι θέσεις που απαιτούν υπευθυνότητα ή ηγετικό ρόλο. Συνήθως διακρίνονται από απαισιοδοξία, παθητικότητα, αμφισβήτηση της αξίας του εαυτού και φόβο ή αποφυγή της εκδήλωσης σεξουαλικών ή επιθετικών συναισθημάτων προς άλλα άτομα.

Επιδημιολογία
Η διαταραχή αυτή διαγιγνώσκεται συχνότερα στις γυναίκες.

Αιτιολογία
Μια από τις υποθέσεις για την αιτιολογία της συγκεκριμένης διαταραχής προτείνει ότι οι γονείς του ατόμου που αργότερα αναπτύσσει εξαρτημένη διαταραχή της προσωπικότητας είναι υπερπροστατευτικοί και συνεχώς ανταμείβουν την πιστή και «σωστή» συμπεριφορά των παιδιών τους, τιμωρώντας ταυτόχρονα οποιαδήποτε συμπεριφορά είναι ανεξάρτητη ή διαφορετική από τη αναμενόμενη. Η ψυχοδυναμική προσέγγιση θεωρεί ότι η διαταραχή αυτή είναι αποτέλεσμα της σύγχυσης που προκύπτει κατά τη διάρκεια του πρωκτικού σταδίου της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού. Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, το άτομο παραμένει ανικανοποίητο και αναζητά συνεχώς κάτι, γεγονός που κάνει το γονιό να είναι περισσότερο τιμωρητικός και το παιδί να προσκολλάται όλο και περισσότερο σ'αυτόν.

Θεραπεία
Οι ασθενείς με εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας συνήθως φτάνουν στον ψυχίατρο με κατάθλιψη μετά από κάποιο χωρισμό. Αν διερευνηθούν τα αίτια αυτής της κατάθλιψης από έναν διεισδυτικό ειδικό στην ψυχική υγεία, αναδεικνύονται όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που απαρτίζουν τη διαταραχή ατομική ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν το άτομο να νιώσει επαρκές και ότι αξίζει. Αν υπάρχουν φαντασίες — φόβοι για ανεξάρτητη και δυναμική συμπεριφορά, μπορούν αυτοί να διερευνηθούν να ελεγχθούν και να αμφισβητηθούν με βάση την πραγματικότητα μέσω της γνωσιακής αμφισβήτησης (σκέψη) και συμπεριφοριστικών δοκιμασιών. Εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων συνδυαστικά με τη ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν ουσιαστικότερα τα άτομα που έχουν Εξαρτητική ή Εξαρτημένη Διαταραχή Προσωπικότητας, στο να λειτουργήσουν ανεξάρτητα.