Αποσυνδετικές διαταραχές

Ονομάζονται οι διαταραχές που προκαλούν μεταβολή στις σύνθετες απαρτιωτικές λειτουργίες της μνήμης, της ταυτότητας και της συνείδησης.

Ψυχογενής αμνησία
Οι αποσυνδετικές (διασχιστικές) διαταραχές αναφέρονται σε κάποια μεταβολή της ταυτότητας, της μνήμης ή της συνείδησης και του ελέγχου συμπεριφοράς. Συγκεκριμένα σε καταστάσεις ψυχογενούς αμνησίας κυρίαρχο στοιχείο είναι η απώλεια μνήμης συνήθως πρόσφατων γεγονότων, η οποία δεν οφείλεται σε οργανικές δυσλειτουργίες (π.χ. εγκεφαλική κάκωση) ή σε φυσιολογικές δράσεις ουσιών (π.χ. φάρμακα, ναρκωτικά) και η οποία κρίνεται ως εξαιρετικά εκτεταμένη. Η αμνησία επικεντρώνεται κυρίως σε ψυχοτραυματικά γεγονότα. Προσβάλει κυρίως νεαρά άτομα και συνεπάγεται έκπτωση της κοινωνικής, επαγγελματικής ή προσωπικής λειτουργικότητας του ατόμου. Το άτομο βιώνει την αμνησία δυστονικά προς το εγώ του.
Η έναρξη και ο τερματισμός της αμνησίας αναφέρονται ως αιφνίδιες και τείνουν να υποχωρούν μέσα σε μερικές εβδομάδες ή μήνες. Η ψυχογενής αμνησία και συνήθως μερική και επιλεκτική καταστάσεις πλήρους και γενικευμένης αμνησίας είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Ψυχογενής φυγή
Η ψυχογενής φυγή (ή αλλιώς φυγή αποσυνδετικού τύπου) χαρακτηρίζεται από ένα αιφνίδιο, απροσδόκητο ταξίδι μακριά από τους συνήθεις χώρους ζωής και δράσης και έχει όλα τα χαρακτηριστικά της ψυχογενής αμνησίας του ατόμου. Το οργανωμένο ταξίδι γίνεται συνήθως σε μέρη που είναι ήδη γνωστά ή έχουν κάποια συναισθηματική αξία για το άτομο. Ο ασθενής εμφανίζει πλήρη αδυναμία ανάκλησης της παρελθούσας ζωής του, διατηρεί ωστόσο καλές κοινωνικές επαφές καθώς και τη βασική φροντίδα του εαυτού, ενώ δεν λείπουν οι περιπτώσεις όπου ο ασθενής αναλαμβάνει μια εξ ολοκλήρου νέα ταυτότητα πολλές φορές για μεγάλες χρονικές περιόδους και μάλιστα σε ικανοποιητικό βαθμό πληρότητας. Το άτομο δεν βιώνει βασανιστικά την αμνησία του και αυτό την διαφοροποιεί από την αποσυνδετική αμνησία. Η επιστροφή του ατόμου στην προηγούμενη ταυτότητα του γίνεται εξίσου με αιφνίδιο τρόπο ενώ το άτομο εμφανίζει πλήρη αμνησία των γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη χρονική περίοδο της φυγής.

Διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας
Η συγκεκριμένη διαταραχή (ή αλλιώς διασχιστική διαταραχή ταυτότητας) αναφέρεται σε μια ξαφνική αλλαγή του ατόμου από τη γνωστή του ταυτότητα σε μια άλλη που και αυτή μπορεί να αντικατασταθεί από μια νέα Τρίτη ταυτότητα ή πάλι μπορεί να επανέλθει στην πρώτη του ταυτότητα για όσο χρονικό διάστημα συνήθως σύντομο εμφανίζεται η διαταραχή αυτή. Με απλά λόγια δεν είναι παρά η ύπαρξη δύο ή περισσότερων προσωπικοτήτων μέσα στο ίδιο το άτομο.
Εάν πρόκειται για συνύπαρξη δύο προσωπικοτήτων η μια δεν έχει επίγνωση της άλλης, ενώ σε περιπτώσεις παραπάνω των δύο καθεμιά προσωπικότητα έχει επίγνωση για την ύπαρξη των άλλων. Καθεμιά από τις καινούργιες προσωπικότητες έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, που τείνουν συνήθως να είναι εντελώς αντίθετα από εκείνα των άλλων, γεγονός που συνεπάγεται ότι οι πολλαπλές προσωπικότητες αντιπροσωπεύουν ουσιαστικά άλυτες συγκρούσεις αυτοπεριορισμού και αυτοικανοποίησης. Ασθενείς με διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας έχουν συνήθως στο ιστορικό τους καταστάσεις χρόνιας κακοποίησης, βιώματα πολέμου ή μεγάλων φυσικών καταστροφών ή αντιμετωπίζουν γενικότερα σοβαρές ψυχικές (πολλές φορές σεξουαλικές) συγκρούσεις.

Διαταραχή αποπροσωποίησης
Η διαταραχή αποπροσωποίησης χαρακτηρίζεται από μια ξαφνική αλλαγή σε σχέση με τον τρόπο που αισθάνεται κανείς τον εαυτό του. (Αποπραγματοποίηση: αίσθηση παραδοξότητας-αλλοίωσης της εξωτερικής πραγματικότητας). Εμπεριέχει την έννοια της αποξένωσης του ατόμου από τον εαυτό του και το περιβάλλον του, αλλά του εξωπραγματικού ή υπερφυσικού. Το άτομο δηλαδή εκλαμβάνει τα συναισθήματα ή τις λειτουργίες του ως ξένο σώμα, παρατηρώντας τα από απόσταση σαν αυτόματο ή σαν μέσα σε όνειρο. Τα συμπτώματα που συνοδεύουν τη διαταραχή είναι συνήθως αίσθημα άγχους, κατάθλιψης, διάχυτος φόβος τρέλας καίτοι ο ασθενής εξακολουθεί μέσα στη διαταραχή να διατηρεί ικανοποιητικό έλεγχο προσανατολισμού ή λογικής.
Παρουσιάζεται σπάνια ως αυθύπαρκτη διαταραχή και συχνότερα αποτελεί μέρος της συμπτωματολογίας άλλων νόσων όπως σχιζοφρένειας, αγχωδών εκδηλώσεων, σε φυσιολογικά άτομα σε συνθήκες αισθητηριακής αποστέρησης, σε κρίσεις επιληψίας, σε νόσο Alzheimer, σε χρήση τοξικών ουσιών , σε τοξίκωση από μόλυβδο κ.ά.