Ποια είναι τα εξωπυραμιδικά συμπτώματα από χρήση κλασικών νευροληπτικών φαρμάκων;

1. Η Οξεία δυστονία είναι έντονος ακούσιος σπασμός των μυών τραχήλου, γλώσσας, προσώπου, οφθαλμικών βολβών ή κορμού. Μια τυπική οξεία δυστονική κρίση ξεκινά με κάρφωμα βλέμματος και βολβοστροφή, με τα μάτια να γυρίζουν προς τα πάνω, συνοδευόμενα από υπερέκταση του λαιμού και  άνοιγμα του στόματος. Άλλοτε αφορά τον κορμό και τα μέλη και οι πάσχοντες παίρνουν τρομακτικές στάσεις. Συνήθως συμβαίνει 20 ώρες, σπανιότερα 7 μέρες, μετά την έναρξη ή μεγάλη αύξησης δόσης κλασικού αντιψυχωσικού φαρμάκου. Παράγοντες κινδύνου αποτελούν η νεαρή ηλικία, το αντρικό φύλο, η χρήση κοκαίνης και το ιστορικό οξείας δυστονίας.                                                                       Πρέπει να προλαμβάνεται καθώς διαταράσσει καίρια τη σχέση ασθενή-ψυχιάτρου.

2. Η Ακαθησία είναι η δυσάρεστη υποκειμενική αίσθηση πιεστικής ανάγκης για συνεχή κίνηση, η οποία συχνά συνοδεύεται από ψυχοκινητική ανησυχία και άγχος. Η έναρξή της επισυμβαίνει μερικές ημέρες ή εβδομάδες μετά την έναρξη λήψης νευροληπτικών. Συχνά εκλαμβάνεται ως αγχώδης εκδήλωση.

3.Ο  Παρκινσονισμός χαρακτηρίζεται από δυσκαμψία, τρόμο, βραδυκινησία, υπομιμία, σιελόρροια και χαρακτηριστική βάδιση και στάση σώματος λόγω  αποκλεισμού των υποδοχέων ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα. Παρουσιάζεται μερικές εβδομάδες (5-90 ημ) από την έναρξη των νευροληπτικών και είναι δοσοεξαρτώμενος. Η πιθανότητά του αυξάνεται με την ηλικία.                                                                        Αντιμετωπίζεται με μείωση νευροληπτικών και χορήγηση αντιχολινεργικών φαρμάκων. 

4. Όψιμη δυσκινησία

Δεν είναι τεκμηριωμένος ο μηχανισμός. Πιθανότατα, ο χρόνιος αποκλεισμός των υποδοχέων της ντοπαμίνης στα βασικά γάγγλια (ραβδωτό σώμα) από κλασικά νευροληπτικά (σπανιότερα στα άτυπα αντιψυχωτικά φάρμακα και στην μετοκλοπραμίδη-αντιεμετικό-) προκαλεί αντιρροπιστικά δημιουργία νέων υποδοχέων και ενεργοποίηση ανενεργών υποδοχέων. Προκαλεί σοβαρή νευρολογική διαταραχή, με χοριοειδείς και αθετοειδείς κινήσεις, περιστοματικές, προσώπου, γλώσσας, χειλέων. Επίσης, ανοιγόκλειμα βλεφάρων, αθετοειδείς κινήσεις άκρων, σφίξιμο χεριών, κάμψη αστραγάλων και ραιβόκρανο. Δεδομένου ανυπαρξίας θεραπείας, η πρόληψη είναι πολύ σημαντική, με χρησιμοποίηση της μικρότερης δυνατής δόσης νευροληπτικών. Ακόμη σημαντική είναι η μη διακοπτόμενη χρήση της αγωγής. Συνήθως το νευροληπτικό ελαττώνεται ή διακόπτεται και αντικαθίσταται από κλοζαπίνη ή κουετιαπίνη.