Τί είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ;

Διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες, δηλαδή ιδέες, σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες και επαναλαμβανόμενες που, συνήθως βιώνονται από τον ασθενή σαν παρείσακτες, ανεπιθύμητες, παράλογες, απαράδεκτες και βασανιστικές. Συνήθως, οδηγούν σε ψυχαναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες σκόπιμες συμπεριφορές ή νοητικές δραστηριότητες με τελετουργικό χαρακτήρα, που αποσκοπούν στην ακύρωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες.
Συχνότερα θέματα ιδεοληψιών κατά σειρά συχνότητας: μόλυνσης, ελέγχου, ταξινόμησης, βιαιότητας, κοινωνικά απαράδεκτης συμπεριφοράς, παθολογικής αμφιβολίας. Στο 60% των περιπτώσεων υπάρχουν πολλαπλές ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμοί. Το 75% των περιπτώσεων εμφανίζουν ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς, ενώ οι υπόλοιποι μόνο ψυχαναγκασμούς ή σπανιότερα μόνο ιδεοληψίες. Για παράδειγμα, μπορεί να αναρωτιέται αν έσβησε την κουζίνα (ιδεοληψία) και να ελέγχει πολλές φορές, συχνά με τελετουργικό τρόπο, το διακόπτη. Αναγνωρίζει ότι η συμπεριφορά του είναι υπερβολική ή μη ρεαλιστική αλλά δεν μπορεί να την σταματήσει.
Αρχικά, προσπαθεί να αντισταθεί στις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς, αλλά καθώς η νόσος εξελίσσεται χαλαρώνει την αντίδρασή του και μετά από χρόνια είναι απολύτως παραδομένος σε ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς. Η επίγνωση του νοσηρού, παρότι θεωρείται σημαντική για τη διάγνωση, συχνά είναι ατελής, ιδίως σε περιόδους που οι ιδεοληψίες είναι έντονες. Πολλοί εμφανίζουν τα συμπτώματα μόνο σε συγκεκριμένο περιβάλλον, για πχ 30% μόνο κατ’ οίκον. Περίπου 5%, κυρίως άντρες εμφανίζουν ψυχαναγκαστική βραδύτητα, κάνοντας τα πάντα βασανιστικά αργά.

Πυρηνικά χαρακτηριστικά της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής : α) η παθολογική εκτίμηση κινδύνου, εδώ ανήκει και η παθολογική εκτίμηση επικινδυνότητας της σκέψης, β) η παθολογική αμφιβολία , που διερευνά πιθανά και απίθανα εναλλακτικά σενάρια μιας υπόθεσης (ή αδυναμία ολοκλήρωσης) και γ) το αίσθημα του ατέλειωτου, δηλαδή όλα πρέπει να γίνουν όπως πρέπει. (Η Τριάδα των χαρακτηριστικών της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής ABC A=alarm, B=beliefs and bothersome thoughts, C= coping strategies)