ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΩΝΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

1. Ψυχικές διαταραχές που εκδηλώνονται με σωματικά συμπτώματα:

a. Σωματοποιητική διαταραχή

 b.Μετατρεπτική διαταραχή

c. Υποχονδρίαση

d.Σωματοδυσμορφική διαταραχή

e.Σωματόμορφη διαταραχή πόνου

f. Αδιαφοροποίητη σωματόμορφη διαταραχή

g. Σωματόμορφη διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς

2. Ψυχικές διαταραχές οφειλόμενες σε σωματική νόσο

3. Διαταραχές χαρακτηριζόμενες από συννοσηρότητα ψυχιατρικών και παθολογικών καταστάσεων: «Διαταραχές κατά τις οποίες ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν σωματικές νόσους”

———————————————————

1. Σωματόμορφες Διαταραχές

Στις σωματόμορφες διαταραχές, το άτομο παραπονείται για σωματικά συμπτώματα που παραπέμπουν σε κάποιο σωματικό ελάττωμα ή δυσλειτουργία και για τα οποία δεν μπορεί να βρεθεί κάποια οργανική βάση. Τα συμπτώματα δε βρίσκονται κάτω από τον εκούσιο έλεγχο του ατόμου, ούτε δημιουργούνται εσκεμμένα.

a.Σωματοποιητική διαταραχή

H διαταραχή ονομάζεται και “υστερία Briquet” (Paul Briquet, 19ος αιώνας). Ο επιπολασμός ζωής της σωματοποιητικής διαταραχής εκτιμάται σε 0,2-2%. Υπάρχει υψηλή συννοσηρότητα με τις αγχώδεις διαταραχές, τις διαταραχές της διάθεσης, την κατάχρηση ουσιών, αρκετές από τις διαταραχές της προσωπικότητας και τη διαταραχή μετατροπής. Η σωματοποιητική διαταραχή είναι πιο συχνή στις γυναίκες και συνήθως ξεκινά στην εφηβεία και στις αρχές της ενήλικης ζωής, σχεδόν πάντα πριν τα 30 αν και υπάρχουν στοιχεία ότι μπορεί η πορεία της να μην είναι τόσο σταθερή όσο υπονοείται από τα κριτήρια του DSM-IV-TR.

• Ιστορικό πολλών εκφράσεων δυσαρέσκειας για σωματικές ενοχλήσεις επί σειρά ετών

• Τουλάχιστον τέσσερα συμπτώματα πόνου (ιστορικό πόνου σχετιζόμενου με τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικές εντοπίσεις ή λειτουργίες(π.χ. κεφαλή, κοιλία, ράχη, αρθρώσεις, άκρα, στήθος, ορθό, κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσία, της σεξουαλικής επαφής ή της ούρησης), καθώς και τουλάχιστον δύο γαστρεντερικά συμπτώματα(π.χ. ναυτία, φουσκώματα, έμετος εκτός απ' αυτόν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, διάρροια ή δυσανεξία σε αρκετές και διαφορετικές τροφές), ένα σεξουαλικό σύμπτωμα (π.χ. σεξουαλική αδιαφορία, δυσλειτουργία στη στύση ή στην εκσπερμάτιση, ακανόνιστος καταμήνιος κύκλος, υπερβολική αιμορραγία κατά την εμμηνορρυσία, έμετος σ' όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης) και ένα ψευδονευρολογικό σύμπτωμα(συμπτώματα μετατροπής όπως έκπτωση στον συντονισμό των κινήσεων ή στην ισορροπία, παράλυση ή τοπική αδυναμία, δυσκολία στην κατάποση ή κόμπος στον λαιμό, αφωνία, επίσχεση ούρων, ψευδαισθήσεις, απώλεια της αίσθησης της αφής ή του πόνου, διπλωπία, τύφλωση, κώφωση, σπασμοί και αποσυνδετικά συμπτώματα όπως αμνησία ή απώλεια συνείδησης εκτός από λιποθυμία).

Κριτήρια του DSM-IV-TR

• Τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε κάποιο ιατρικό πρόβλημα ή είναι υπερβολικά σε σχέση με κάποιο ιατρικό πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίζει το άτομο

• Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα

Το DSM-IV-TR σημειώνει ότι τα ειδικότερα συμπτώματα της διαταραχής μπορεί να ποικίλλουν στα διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια.

Τα άτομα με σωματοποιητική διαταραχή τείνουν να επισκέπτονται συχνά αρκετούς και διαφορετικούς γιατρούς για ένα συγκεκριμένο σύμπτωμα και να δοκιμάζουν πολλά διαφορετικά φάρμακα. Οι νοσηλείες ή ακόμα και οι χειρουργικές επεμβάσεις είναι συνηθισμένες. Οι ασθενείς συνήθως εκφράζουν τα παράπονά τους με έναν δραματικό, υπερβολικό τρόπο ή τα απαριθμούν σε ένα εκτενές και σύνθετο ιατρικό ιστορικό. Συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις καθώς και οικογενειακά προβλήματα ή προβλήματα γάμου. Πολλοί πιστεύουν ότι πάσχουν από κάτι σε όλη τους τη ζωή. Η πορεία της νόσου επιπλέκεται από κατάχρηση φαρμάκων και απόπειρες αυτοκαταστροφής.

Θεραπεία: Ο πόνος αναγνωρίζεται πάντα ως πραγματικός. Ατομική, ομαδική ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αντιμετώπιση

c.Διαταραχή Μετατροπής

Κριτήρια του DSM-IV-TR για τη Διαταραχή Μετατροπής

• Ένα ή περισσότερα συμπτώματα που επηρεάζουν την κινητική ή την αισθητηριακή λειτουργία και παραπέμπουν σε κάποιο νευρολογικό ή σωματικό πρόβλημα

• Τα συμπτώματα σχετίζονται με κάποια σύγκρουση ή στρες

• Τα συμπτώματα δεν δημιουργούνται εκούσια και δεν μπορούν να εξηγηθούν βάσει κάποιου ιατρικού προβλήματος

• Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα ή δικαιολογούν ιατρική αξιολόγηση

Τα άτομα μπορεί να βιώνουν μερική ή ολική παράλυση των χεριών ή των ποδιών τους, επιληπτικές κρίσεις και διαταραχές του συντονισμού, αίσθηση τσιμπήματος, μυρμηγκιάσματος ή ανατριχίλας στο δέρμα, έλλειψη ευαισθησίας στον πόνο ή αναισθησία, δηλαδή απώλεια της αισθητικότητας. Η όραση μπορεί να υποστεί σοβαρή έκπτωση. Το άτομο ενδέχεται να εμφανίσει μερική ή ολική τύφλωση ,αφωνία (κλασσική ψιθυριστή ομιλία) και ανοσμία.

Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται στην εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή, συνήθως μετά από κάποιο στρεσογόνο γεγονός. Ένα επεισόδιο μπορεί να λήξει ξαφνικά, αλλά συνήθως αργά ή γρήγορα η διαταραχή επανεμφανίζεται, είτε στην αρχική της μορφή είτε με κάποιο διαφορετικό σύμπτωμα. Η ψυχοδυναμική θεωρία, όπως αναφέρεται και παρακάτω, συνδέει το σύμπτωμα με την προσδοκία του ασθενούς για πρωτογενές ή δευτερογενές όφελος. Έτσι λοιπόν τα άτομα με υστερία φαίνονται αδιάφορα για το συγκεκριμένο πρόβλημα.

Ο επιπολασμός της διαταραχής μετατροπής είναι μικρότερος από 1% και η διάγνωση δίνεται συχνότερα σε γυναίκες από ό,τι σε άντρες.

Η διαταραχή μετατροπής συχνά παρουσιάζει συννοσηρότητα με άλλες διαταραχές, π.χ. με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και την κατάχρηση ουσιών, καθώς και με διαταραχές της προσωπικότητας, κυρίως με τη μεταιχμιακή και τη δραματική διαταραχή της προσωπικότητας.

Αιτιολογία της Διαταραχής Μετατροπής

Ο όρος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τη διαταραχή ήταν ‘υστερία’, την οποία ο Έλληνας γιατρός Ιπποκράτης θεωρούσε ως μία πάθηση που περιοριζόταν στις γυναίκες και που προκαλούνταν από την περιπλάνηση της μήτρας μέσα στο σώμα. (Η περιπλανώμενη μήτρα συμβόλιζε τη μεγάλη επιθυμία του γυναικείου σώματος για τη γέννηση ενός παιδιού.) Ακολούθησαν παρατηρήσεις και έρευνες των Sydenham, Briquet, Charcot, Janet. Ο όρος «μετατροπή» προήλθε από τον Sigmund Freud, που θεωρούσε ότι το άγχος και η ψυχική σύγκρουση μετατρέπονται σε σωματικά συμπτώματα.

Κοινωνικοί και Πολιτισμικοί Παράγοντες 

Κατά τον τελευταίο αιώνα, υπήρξε μία εμφανής μείωση στην επίπτωση της διαταραχής μετατροπής, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει ότι κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες παίζουν κάποιο ρόλο στη διαταραχή. Έχει προταθεί ότι η μείωση της εμφάνισης τέτοιων συμπτωμάτων μπορεί να αποδοθεί σε μία γενικότερη χαλάρωση των σεξουαλικών ηθών και στην εξέλιξη του σύγχρονου πολιτισμού που είναι πιο ανεκτικός απέναντι στο άγχος. Έρευνες δείχνουν ότι η διάγνωση της υστερίας έχει μειωθεί στις δυτικές κοινωνίες αλλά παραμένει πιο διαδεδομένη σε χώρες που ίσως δίνουν λιγότερη έμφαση στην «ψυχολογικοποίηση» της δυσφορίας. Μπορεί η αυξανόμενη γνώση γύρω από ιατρικά και ψυχολογικά φαινόμενα να οδηγεί σε μείωση του επιπολασμού της διαταραχής μετατροπής. 

d. Υποχονδρίαση

Η διαταραχή συνήθως ξεκινά μεταξύ 20 και 30, διαρκεί όχι λιγότερο από 6 μήνες και τείνει να είναι χρόνια. Χαρακτηρίζεται από έντονη ενασχόληση του ατόμου με φόβους ότι έχει κάποια σοβαρή ασθένεια παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο από τους γιατρούς. Τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα. Η έντονη ενασχόληση δεν οφείλεται σε άλλη ψυχική διαταραχή: παραληρητική διαταραχή, παραληρητική κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, σωματοποιητική διαταραχή, σωματοδυσμορφική διαταραχή, ΙΔΨ διαταραχή και άλλες διαταραχές άγχους. Ο ασθενής συχνά καταφεύγει σε σειρά εξετάσεων, επισκέψεων σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων παρά την κατάλληλη αξιολόγηση και καθησύχαση.

Η υποχονδρίαση συνυπάρχει συχνά με τις αγχώδεις διαταραχές και τις διαταραχές της διάθεσης.

Δύσκολη η διαφοροποίηση από τη σωματοποιητική διαταραχή: το άτομο με υποχονδρίαση ανησυχεί ότι τα συμπτώματά του αποτελούν ένδειξη μιας πολύ σοβαρής νόσου.

e. Σωματοδυσμορφική Διαταραχή

Συχνή μεταξύ του γενικού πληθυσμού (ειδικότερα σε δερματολογικούς ασθενείς και ασθενείς πλαστικής χειρουργικής). Ίση αναλογία ανδρών και γυναικών. Συχνότερα σε άγαμους. Η σωματοδυσμορφική διαταραχή είναι σχετικά σπάνια διαταραχή. Συνήθως εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες με έναρξη συνήθως στα τέλη της εφηβείας.

Αφορά την έντονη ενασχόληση του ατόμου με κάποιο φανταστικό ελάττωμα ή εμφανώς υπερβολική ανησυχία για κάποιο μικρό ελάττωμα στην εξωτερική του εμφάνιση, το οποίο θεωρούν παραμορφωμένο, απωθητικό ή γενικότερα ‘όχι σωστό’. Αφορά συχνά το πρόσωπο, την κεφαλή και συνηθέστερα αναφέρονται το σχήμα της μύτης, το δέρμα, ουλές, αδύναμα μαλλιά κ.τ.λ. Αυτή η έντονη ενασχόληση προκαλεί έντονο άγχος, σημαντική δυσφορία, απαιτεί αυξημένο χρόνο ενασχόλησης με αποτέλεσμα έκπτωση στη λειτουργικότητα. Δυνατόν να συνυπάρχουν και παραληρητικές ιδέες σχολιασμού. Υιοθετούν συχνά χρονοβόρες ψυχαναγκαστικού τύπου συμπεριφορές (καθρέφτες, make-up κ.τ.λ.), που σκοπό έχουν την απόκρυψη, εξέταση ή διόρθωση του ‘ελαττώματος’. Συχνά οι δυσμορφοβικοί εμφανίζουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αισθήματα αμηχανίας, ντροπής και έντονους φόβους απόρριψης. H έντονη ενασχόληση δεν οφείλεται σε κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως είναι η ψυχογενής ανορεξία. Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν παραληρητικές ιδέες (ψυχωσικός τύπος: παραληρητική σωματοδυσμορφική διαταραχή).. Τα συμπτώματα προκαλούν ιδιαίτερη δυσφορία με αποτέλεσμα το 25% να καταφεύγει τελικά στην πλαστική χειρουργική, χωρίς όμως να ανακουφίζονται και το 30% να εμφανίζει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. 

f. Διαταραχή Πόνου

Διαταραχή με διπλάσια επίπτωση στους άντρες. Συχνή στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Πόνος ποικίλης εντόπισης που είναι αρκετά σοβαρός ώστε να δικαιολογείται η παρέμβαση κάποιου ειδικού και προκαλεί σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στη λειτουργικότητα. Ο πόνος δεν δημιουργείται εσκεμμένα, ούτε είναι προσποιητός και δεν οφείλεται σε κάποιο άλλο ψυχολογικό πρόβλημα. Ψυχολογικοί παράγοντες θεωρούνται σημαντικοί για την έναρξη, τη σοβαρότητα ή τη διατήρηση του πόνου. Η ακριβής διάγνωση είναι δύσκολη, επειδή ο πόνος είναι μία υποκειμενική εμπειρία. Όμως, σε κάποιο βαθμό, τα άτομα με διαταραχή πόνου περιγράφουν τον πόνο τους διαφορετικά από εκείνους που έχουν κάποιο σωματικό πρόβλημα, οι οποίοι: τείνουν να εντοπίζουν τον πόνο πιο συγκεκριμένα, δίνουν πιο λεπτομερείς περιγραφές των αισθήσεων πόνου που έχουν και περιγράφουν σαφέστερα τους παράγοντες που αυξάνουν ή μειώνουν τον πόνο τους.

Σύμφωνα με μια θεωρία (Pinsky) υπάρχουν μείζονα ελλείμματα στις λειτουργίες του Εγώ, δηλαδή στην επίγνωση των συναισθημάτων και οι ενδόμυχες συγκρούσεις σωματοποιούνται. Ο πόνος μπορεί να αρχίζει ή να εντείνεται έπειτα από κάποια σύγκρουση ή στρες. Σε έναν εξωτερικό παρατηρητή, ίσως φαίνεται ότι το άτομο χρησιμοποιεί τον πόνο για να αποφύγει κάποια δυσάρεστη δραστηριότητα ή για να αποσπάσει την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων, αλλά το ίδιο το άτομο βιώνει τον πόνο ως αποκλειστικά σωματικό σύμπτωμα.

Θεραπεία: Ο πόνος αναγνωρίζεται πάντα ως πραγματικός. Ψυχοδυναμική, συμπεριφορική και φαρμακευτική αντιμετώπιση

2. Ψυχικές διαταραχές οφειλόμενες σε σωματική νόσο

Ψυχικές διαταραχές και ψυχιατρική συμπτωματολογία κατά τις οποίες ένα σύνολο χαρακτηριστικών ψυχολογικών και συμπεριφορικών συμπτωμάτων συνδέεται με παροδική ή μόνιμη δυσλειτουργία του εγκεφάλου. Αποκλείουμε άλλη ψυχική διαταραχή, delirium, χρήση ουσιών.Ενδείξεις από το ιστορικό, την κλινική εξέταση ή τα εργαστηριακά ευρήματα ότι η διαταραχή στη διάθεση είναι άμεσο φυσιολογικό αποτέλεσμα του υποκείμενου νοσήματος. Σοβαρή έκπτωση λειτουργικότητας.

Α) Διαταραχή άγχους οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση

Μπορεί να πάρει πολλές μορφές

Σωματικά νοσήματα συνδεόμενα με άγχος:

• Νευρολογικά (25%): Όγκοι ΚΝΣ, Τραύμα (μεταδιασειστικό σύνδρομο, υπαραχνοειδής αιμορραγία), Αγγειακή εγκεφαλική νόσος (ΑΕΕ, αγγειίτιδες), Εγκεφαλίτιδες (Νευροσύφιλη, AIDS κ.α.), Πολλαπλή σκλήρυνση, Επιληψία, Ημικρανίες, Νόσος Wilson, Νόσος Huntington

• Ενδοκρινολογικά (25%): Θυρεοειδοπάθειες, Παραθυρεοειδοπάθειες, Υποφυσιακή δυσλειτουργία, Φαιοχρωμοκύττωμα, Αδρενεργική δυσλειτουργία

• Καρδιαγγειακά (12%): Αρρυθμία, Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια

• Λοιμώδη(12%): Μονοπυρήνωση και άλλες λοιμώξεις (π.χ. AIDS)

• Αυτοάνοσα(12%): ΣΕΛ, Ρευματοειδής αρθρίτιδα, Αρτηρίτιδα Sjögren, Κροταφική αρτηρίτιδα Αναπνευστικά: ΧΑΠ, άσθμα

• Μεταβολικά: Ανεπάρκεια Β12, Πορφυρία υπογλυκαιμία

• Νεοπλάσματα: Σύνδρομο καρκινοειδούς

• Νεφρολογικές: Ουραιμία και άλλες νεφρικές παθήσεις

• Αιματολογικά: Αναιμία

• Άλλες σωματικές καταστάσεις 

• Φάρμακα και ουσίες: Αλκοόλ (κατάχρηση και απόσυρση), Καφεΐνη(κατάχρηση και απόσυρση), Νικοτίνη (απόσυρση), Αμφεταμίνες, Κάνναβη, Συμπαθητικομιμητικά, Πενικιλίνη, Δυσανεξία ασπιρίνης, θεοφυλλίνη, κορτικοειδή, θυρορμόνη

Β) Διαταραχή της διάθεσης οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση

Η διαταραχή της διάθεσης μπορεί να είναι τόσο μια ψυχοπαθολογική απάντηση στη σωματική νόσο όσο αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης νευροφυσιολογικών και βιοχημικών παραγόντων. Για να τεθεί διάγνωση “Ψυχικές διαταραχές οφειλόμενες σε σωματική νόσο”, ο σωματικός παράγοντας συνδέεται αιτιολογικά με την ψυχοπαθολογική εικόνα.

Σωματικά νοσήματα που προκαλούν καταθλιπτικά συμπτώματα:

• Νευρολογικά: Άνοια, Τραύμα, ΑΕΕ, Όγκοι, Υδροκέφαλος, Εγκεφαλίτιδες (Νευροσύφιλη, AIDS) , Επιληψία, MS, Parkinson, Huntington, Wilson

• Ενδοκρινολογικά: Θυρεοειδοπάθειες, Παραθυρεοειδοπάθειες, Addison, Cushing, Υπεραλδοστερονισμός, Εμμηνορρυσιακά

• Λοιμώδη: AIDS, Φυματίωση, Μονοπυρήνωση, Πνευμονία

• Αυτοάνοσα: ΣΕΛ, Ρευματοειδής αρθρίτιδα, Αρτηρίτιδα Sjögren, Κροταφική αρτηρίτιδα

• Νεοπλάσματα: Ειδικά Ca παγκρέατος και άλλων του γαστρεντερικού

• Μεταβολικά: Ανεπάρκειες βιταμινών Β12, φυλλικού, νιασίνης, θειαμίνης

• Νεφρολογικά: Ουραιμία και άλλες νεφρικές παθήσεις

• Αιματολογικά: Αναιμία

Προσοχή: στις ακόλουθες παθήσεις μπορεί τα καταθλιπτικά συμπτώματα να εμφανιστούν πριν τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου: Άνοια, εγκεφαλίτιδες (Νευροσύφιλη, AIDS), αγγειακές εγκεφαλικές βλάβες, όγκοι ΚΝΣ και παγκρέατος.

Φαρμακολογικά αίτια καταθλιπτικής σημειολογίας

• Ουσίες: Αλκοόλ, Βαρβιτουρικά, Κάνναβη, Κοκαϊνη, Αμφεταμίνες, Οπιοειδή.

• Ψυχοτρόπα: Βενζοδιαζεπίνες, Βουτυροφαινόνες, Φαινοθειαζίνες

• Νευρολογικά: Λεβοντόπα, Καρβαμαζεπίνη, Φαινυτοϊνη

• Ορμονολογικά: Αντισυλληπτικά

• Καρδιολογικά: β- αναστολείς (Inderal κλπ), Ρεσερπίνη (Hygroton), Kλονιδίνη (Catapressan), Διγοξίνη

• Αναπνευστικού συστήματος: Σαλβουταμόλη (Aerolin)

• Γαστρεντερικά: Σιμετιδίνη, Μετοκλοπραμίδη (Primperan)

• Αντιβιοτικά: Αμπικιλλίνη, τετρακυκλίνες

• Αντιφλεγμονώδη: Κορτικοστεροειδή, ΜΣΑΦ

• Αντινεοπλασματικά: Βινκριστίνη, Ασπαραγινάση, Βλεομυκίνη

• Άλλα: Δισουλφιράμη

Μόνο η ρεσερπίνη, η λεβοντόπα και πιθανός τα αντισυλληπτικά προκαλούν καταθλιπτική συνδρομή. Τα αλλά προκαλούν δυσφορικά συμπτώματα. Οι βενζοδιαζεπίνες προκαλούν επιβράδυνση της σκέψης η προπρανολόλη προκαλεί απώλεια ζήλου και ενθουσιασμού. Προσοχή αν τα συμπτώματα οφείλονται στη νόσο ή στα φάρμακα (π.χ. σε χορήγηση κορτικοστεροειδών)

Γ) Διαταραχή προσωπικότητας οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση

Ανάλογα με τη φύση και τον εντοπισμό της βλάβες (μετωπιαίος λοβός , δεξιό ημισφαίριο κ.τ.λ.) αντίστοιχη συμπτωματολογία.

• Τραύμα κεφαλής (συμπεριλαμβανομένου και του μεταδιασειστικού συνδρόμου)

• Υπαραχνοειδής αιμορραγία

• Νεοπλάσματα ΚΝΣ

• Καρδιαγγειακές διαταραχές

• Επιληψία

• ΜS

• Νόσος Huntington

• Ψυχοδραστικές ουσίες

• Φλεγμονώδεις παθήσεις ΚΝΣ (HIV)

• Θυρεοειδοπάθειες

• Αυτοάνοσα π.χ. ΣΕΛ

3. Ψυχολογικοί παράγοντες που επιδρούν σε σωματική νόσο 

Σύμφωνα με την κλίμακα των Holmes & Rahe η σωματική νόσος δημιουργεί υψηλά επίπεδα stress:

• Καρδιολογικά νοσήματα

• Αναπνευστικά νοσήματα: άσθμα, ΧΑΠ, απφρακτική υπνική άπνοια CA Πνεύμονα

• Μυοσκελετικά νοσήματα

• Γαστρεντερικά νοσήματα: λειτουργικά όπως διάχυτος οισοφαγικός σπασμός, ψυχογενής εμετός, μη ελκώδης δυσπεψία, ευερέθιστο έντερο κ.α. και οργανικά όπως γαστρικό έλκος, CA, φλεγμονώδεις παθήσεις κ.α.

• Νευρολογικά νοσήματα: Τραύμα, ΑΕΕ,MS, Parkinson, σύνδρομο χρόνιου πόνου

• Ενδοκρινικά νοσήματα: Θυρεοειδοπάθειες, ΣΔ, Cushing

4. Αποσυνδετικές διαταραχές

a) Αποσυνδετική αμνησία

b) Αποσυνδετική φυγή

c) Αποσυνδετική Διαταραχή προσωπικότητας

d) Διαταραχή αποπροσωποποίησης