Τί είναι υπόκριση στην ψυχιατρική;

Είναι η εκούσια παραγωγή σωματικών ή ψυχολογικών συμπτωμάτων για να επιτευχθεί συγκεκριμένος στόχος, όπως η αποφυγή της στράτευσης και η λήψη ασφαλιστικής αποζημίωσης. Ο ασθενής αναφέρει τα συμπτώματα με πολλές λεπτομέρειες, αλλά με τρόπο ασαφή ή ανεπαρκώς εντοπιζόμενα. Αντιδρά έντονα στην αμφιβολία του γιατρού για τα συμπτώματά του. Ο γιατρός πρέπει να ψάχνει για πιθανό δευτερογενές όφελος. Συχνότερα πρόκειται για άντρες. Η διαφορική διάγνωση θα γίνει από τη διαταραχή προσποίησης, στην οποία δεν υπάρχει δευτερογενές όφελος (αλλά ψυχολογικά οφέλη) και τη σωματόμορφη διαταραχή, στην οποία τα συμπτώματα δεν εκούσια και συνειδητά. Ο ασθενής δε θα πρέπει να υποβάλεται σε θεραπεία και σε κάποια φάση πρέπει να ταυτοποιείται το δευτερογενές όφελος και να ενθαρρύνεται ο ασθενής να εκφραστεί.

Πως η ψυχοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει μια κατάσταση στην αιτιολογία της οποίας παίζει ρόλο η κληρονομικότητα?

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει μεταβολή των υποδοχέων των νευρομεταβιβαστών κατά τη διάρκεια τροποποιήσεων στη συμπεριφορά, ακριβώς όπως κάνουν και τα φάρμακα. Άρα, τα φάρμακα και η ψυχοθεραπεία δρουν μέσα από τους ίδιους βιολογικούς διαύλους.

Ποιά είναι τα πρόδρομα συμπτώματα της σχιζοφρένειας;

Κοινωνική απόσυρση, απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο ή την εργασία, έλλειψη πρωτοβουλίας και ενεργητικότητας, παραμέληση σωματικής υγιεινής και καθαριότητας, ήπιες μεταβολές συναισθηματικής απάντησης και ασυνήθιστες εκρήξεις οργής, περίεργες σκέψεις. Μελέτες: μείωση της συγκέντρωσης και της προσοχής, μείωση της ενεργητικότητας και των κινήτρων, ανεργία, καταθλιπτική διάθεση, διαταραχές του ύπνου, άγχος, κοινωνική απόσυρση, καχυποψία, έκπτωση της λειτουργικότητας και ευερεθιστότητα. Αυτά τα συμπτώματα είναι μη ειδικά. Μια άλλη ομάδα προδρόμων χαρακτηριστικών είναι πλησιέστερα στην ψυχωτική κατάσταση και περιλαμβάνει κοιναισθητικά συμπτώματα, ψυχαναγκαστική εμμονή της σκέψης και παρεμβολή σκέψεων, μαγικό ιδεασμό, υπερακουσία και αισθητηριακές παρεκκλίσεις που εκδηλώνονται αρχικά με διαστρέβλωση της αντίληψης του σώματος και άλλων αντικειμένων. Επίσης, οι Cutting και Dunne ανέφεραν πρώιμες ποιοτικές αλλαγές στην οπτική αντίληψη, οι οποίες επηρεάζουν ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίο έβλεπαν τα χρώματα, τους ανθρώπους, τον χώρο και τις εκφράσεις των προσώ-πων, καθώς και μια αίσθηση απροσδιόριστης αποξένωσης.

Τί είναι επακτή ψύχωση;

Η επακτή ψύχωση ονομάζεται και επινεμόμενη παραληρητική διαταραχή, επαγόμενη παρανοειδής διαταραχή ή Folie a deux. Πρόκειται για παραληρητικό σύστημα, το οποίο μοιράζονται δύο ή περισσότερα άτομα. Η διαταραχή είναι σπάνια, πιο συχνή σε γυναίκες και σε άτομα με σωματικές αναπηρίες, που τα καθιστούν εξαρτημένα από άλλα άτομα. Στο 95% των περιπτώσεων πρόκειται για μέλη της ίδιας οικογένειας, συνήθως 2 αδερφές. Το αίτιο είναι κυρίως ψυχολογικό, με μια σχέση κοινωνικά απομονωμένη ανάμεσα σε 2 άτομα, στην οποία το ένα άτομο είναι υποταγμένο και εξαρτημένο και το άλλο κυρίαρχο, με εγκατεστημένη ψυχωτική διαταραχή. Το παραλήρημα είναι συνήθως διωκτικό και η κύρια κλινική εικόνα είναι η τυφλή αποδοχή και ο επιμερισμός των παραληρητικών ιδεών ανάμεσα στα 2 άτομα. Μπορεί να υπάρχουν αυτοκτονικές ή ανθρωποκτονικές συμμαχίες. Βασική διαφοροδιάγνωση αποτελεί η υπόκριση στο υποταγμένο άτομο. Τα ποσοστά ανάρρωσης ποικίλουν, μερικές φοράς χαμηλά 10-40%. Τυπικά ο υποταγμένος σύντροφος απομακρύνεται από τον κυρίαρχο με ιδανικό αποτέλεσμα την ταχεία αποδρομή των συμπτωμάτων. Βασικό σημείο είναι η στήριξη στο υποταγμένο άτομο.

Τί είναι Αναδρομικό βίωμα (flashback);

Αναβίωση ψευδαισθησιογόνων συμπτωμάτων, μακράν κατόπιν της τελευταίας λήψης ενός ψευδαισθησιογόνου. Η διαφορική διάγνωση θα γίνει από ημικρανία (αύρα), επιληψία, ανωμαλίες οπτικού συστήματος και PTSD. Πιθανή αιτιοπαθογένεια σχετίζεται με φαινόμενα ανάστροφης ανοχής, καιευαισθητοποίησης της αμυγδαλής (εξαρτημένη μάθηση), όπως στο PTSD

Εκλυτικοί παράγοντες μπορεί να αποτελέσουν η συναισθηματική φόρτιση, η έλλειψη ερεθισμάτων (μονότονη οδήγηση) καθώς και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες (αλκοόλ, κάνναβη). Οικλινικές εκδηλώσεις συνίστανται σε οπτικές ψευδαισθήσεις γεωμετρικών σχημάτων, λάμψεις, χρώματαμακροψία, μικροψία, ακουστικές ψευδαισθήσεις ήχων και φωνών και διαστολή ή συστολή χρόνου. Διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά και διατηρείται η εναισθησία

Οι επιπλοκές σχετίζονται με αυτοκτονική συμπεριφορά, πανικός, κατάθλιψη και εξάρτηση από αλκοόλ

Θεραπεία με ΒΔΖ μακράς δράσης (Κλοναζεπάμη) ή αντιεπιληπτικά (Βαλπροϊκό, Καρβαμαζεπίνη), αντιψυχωτικά. Συνίσταται η αποφυγή στρες, αλκοόλ, καφεΐνης, κάνναβης και η χρήσηγυαλιών ηλίου

Τί ειναι συνείδηση;

Η συνείδηση ως θεμελιώδης ψυχική λειτουργία του ανθρώπου, συνοδεύει και ενοποιεί όλες τις υπόλοιπες ψυχικές λειτουργίες. Διακρίνονται δύο βασικοί τύποι και βαθμίδες συνείδησης:

Πρωτοβάθμια συνείδηση: Περιλαμβάνει την αίσθηση και την αντίληψη εξωτερικών ή εσωτερικών προς το άτομο καταστάσεων ή συμβάντων και καλείται επίγνωση ή ενημερότητα.

Δευτεροβάθμια συνείδηση: Συνίσταται στο στοχασμό του ανθρώπου πάνω σε βιώματα της πρωτοβάθμιας συνείδησης και καλείται επίγνωση του εαυτού ή συνείδηση εαυτού.

•

Αμφότεροι οι τύποι προϋποθέτουν την εγρήγορση και την επαγρύπνηση του ατόμου.

•

Οι (σημειολογικές) διαταραχές σχετίζονται κυρίως με την επίγνωση και έμεσα με τη συνείδηση του εαυτού.

Οι άμεσες διαταραχές της συνείδησης είναι:



Η αποπροσωποποίηση



Διαταραχές ελέγχου και κατοχής της σκέψης



Παραληρητικές ιδέες εξωτερικής επίδρασης και ελέγχου

Τί είναι οι λυκοφωτικές κρίσεις και που εμφανίζονται;

Πρόκειται για διαταραχές του εύρους της συνείδησης, στις οποίες παρατηρείται στένωση του πεδίου: Η προσοχή απορροφάται αποκλειστικά από συγκεκριμένα βιώματα, ενώ υπάρχει αδιαφορία για τον περίγυρο. Η συνείδηση δηλαδή περιορίζεται τόσο πολύ, ώστε κυριαρχείται από μια μικρή ομάδα εικόνων και ιδεών. Συνήθως συνοδεύονται από αμνησία. Οι ασθενείς αυτοίμπορεί να μην καταλαβαίνουν τι ακριβώς τους συμβαίνει. Η συμπεριφορά τους, ωστόσο, είναι καλά ελεγχόμενη και μπορεί να παρουσιάσουν περίπλοκες μορφές συμπεριφοράς Απαντάται σε ποικίλες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις:

Είτε πρωτογενείς όπως

•

Αντίδραση τρόμου σε οξύ ψυχοτραυματισμό (κατά κανόνα ανώριμων ατόμων με χαρακτηριστικά ιστριονικού τύπου προσωπικότητας)

Είτε δευτερογενείς όπως

•

Τοξικές καταστάσεις ενδογενείς ή εξωγενείς

•

ΚΕΚ

•

Αρτηριοσκλήρυνση ή υποξαιμία εγκεφάλου

•

Αυτοματική φυγή επί κροταφικής επιληψίας (μηδενισμός εύρους)

•

Οξέα επεισόδια ψυχικών διαταραχών που κυριαρχούνται από έντονο άγχος και φόβος, όπως οι κρίσεις πανικού και οι οξείες ψυχώσεις

Διαφοροδιαγιγνώσκεται από τις ονειροειδείς καταστάσεις, στις οποίες η προσοχή του ατόμου απορροφάται από συναισθηματικά έντονα φορτισμένες και ψευδαισθητικές σκηνές, καθώς αυτές δε συνοδεύονται από αμνησία: οξείες υποτροπές σχιζοφρενικών διαταραχών, οξείες ψυχωτικές διαταραχές, τοξικές καταστάσεις, επιληψία)

Παρενέργειες αντικαταθλιπτικών

​Οι περισσότερες παρενέργειες εμφανίζονται στην αρχή και υποχωρούν στη συνέχεια. Οι σεξουαλικές διαταραχές και η αύξηση σωματικού βάρους ωστόσο, παραμένουν για όσο διαρκεί η χορήγηση και επηρεάζουν σημαντικά το βαθμό συμμόρφωσης στην φάση σταθεροποίησης.

Τρικυκλικά και άλλα 1ης γενιάς αντικαταθλιπτικά

1.Με μη εκλεκτική αναστολή επαναπρόσληψης μονοαμινών (SRI): Αμιτριτπυλίνη (Saroten), Δοξεπίνη (Sinequan), Χλωριμιπραμίνη (Anafranil)

Παρενέργειες: αντιχολινεργικές (ορθοστατική υπόταση, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, δυσουρία, θάμβος όρασης, ντελίριο) ορθοστατική υπόταση, επιληψία, καρδιοτοξικότητα (επιβράδυνση αγωγής ερεθισμάτων στο μυοκάρδιο, κινιδινική δράση)           διευκόλυνση απόπειρας

2. Με εκλεκτική ή κυρίαρχη αναστολή επαναπρόσληψης Νοραδρεναλίνης (NRI): Μαπροτιλίνη(Ludiomil)

3. Τραζοδόνη (Trittico)

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRIs):S-σιταλοπράμη (Cipralex,Entact), Σιταλοπράμη (Seropram), Παροξετίνη (Seroxat) 20-60 mg/d, Φλουοξετίνη (Ladose) 20-80 mg/d, Σερτραλίνη (Zoloft) 50-200 mg/d, Φλουβοξαμίνη (Dumyrox) 100-300mg/d

Παρενέργειες: αρχικό άγχος, γαστρική δυσφορία, κεφαλαλγία και δοσοεξαρτώμενη σεξουαλική δυσλειτουργία

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νοραδρεναλίνης (SSNRI)

Βενλαφαξίνη (Efexor, Arvifax)

παρενέργειες: υπνηλία, καταστολή (ειδικά τις πρώτες ημέρες), υπέρταση (↑300mg/d)

Ντουλοξετίνη (Cymbalta

παρενέργειες: αϋπνία ή υπνηλία, καταστολή, αρτηριακή υπέρταση(χωρίς σημαντική υπερτασιογόνο δράση), ναυτία, διάρροια, κεφαλαλγία, ξηροστομία

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης Νοραδρεναλίνης και Ντοπαμίνης (NDRI)

Βουπροπιόνη (Zyban)

Παρενέργειες: σπάνια επιληπτικές κρίσεις (δοσοεξαρτώμενες)

Εκλεκτικό στη Νοραδρεναλίνη σεροτονεργικό αντικαταθλιπτικό, με ανταγωνισμό α2 (NaSSA)

Μιρταζαπίνη (Remeron)

Παρενέργειες: αύξηση της όρεξης και του βάρους,  υπνηλία(κυρίως σε χαμηλές δόσεις / υποχωρεί μετά τις πρώτες ημέρες, ξηροστομία

Αναστολείς Μοναμινοοξειδάσης (MAO-Ι)

Μοκλοβεμίδη (Aurorix) υπογλυκαιμικά επεισόδια κ.α.

Λοιποί μηχανισμοί δράσης:

Αγομελαντίνη (Valdoxan)

Τι είναι οι παραινετικές ακουστικές ψευδαισθήσεις;

Ανήκουν στις ποιοτικές διαταραχές της αντίληψης και πιο συγκεκριμένα στις ακουστικές ψευδαισθήσεις. Πρόκειται δηλαδή για  ακουστικά αντιληπτικά βιώματα επί απουσίας αντικειμενικής πηγής εκπομπής ερεθισμάτων, στα οποία το υποκείμενο προτρέπεται, παρακινείται, δεχόμενο εντολές ή οδηγίες, να πράξει κάτι. Όπως και με τις άλλες ψευδαισθήσεις συνοδεύονται από απόλυτη βεβαιότητα του υποκειμένου για την ύπαρξή τους. Παραμένουν ανεπηρέαστα από κριτικά αντεπιχειρήματα και αναιρετικές μαρτυρίες και στο επίκεντρο του θεματικού περιεχομένου βρίσκεται ο ασθενής. Είναι αυτές που πιο συχνά οδηγούν τους ασθενείς με σχιζοφρένεια σε πράξεις βίας και αυτοκτονικότητας.

STRESS

Ψυχοπιεστικό εξωτερικό γεγονός ή παράγοντας (φυσική καταστροφή, αυτοκινητιστικό ατύχημα, βιασμός) που μπορεί να αποτελέσει εκλυτικό παράγοντα ανάπτυξης ψυχικής δτχ. Μπορεί να είναι οξύ κ χρόνιο.

Τι ονομάζουμε μηχανισμούς άμυνας

Ως «μηχανισμοί άμυνας» αναφέρονται οι τρόποι τους οποίους το άτομο αναπτύσσει και χρησιμοποιεί προκειμένου να ανταπεξέλθει στα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα που του προκαλούν ψυχική δυσφορία (stress).

Πώς αντιδρά ο άνθρωπος στο stress

α) αναζητεί εξωτερική βοήθεια, β) καταβάλλει συνειδητή γνωστική προσπάθεια και γ) κινητοποιεί ασυνείδητους προσαρμοστικούς μηχανισμούς, που αναφέρονται ψυχαναλυτικά ως «μηχανισμοί άμυνας του εγώ».

Ποιες είναι οι βασικές ιδιότητες των μηχανισμών άμυνας του Freud?

Αποτελούν ουσιαστικούς μηχανισμούς διαχείρισης των ενορμήσεων και των συναισθημάτων.
Είναι ασυνείδητοι
Είναι διακριτοί ο ένας από τον άλλο
Είναι αναστρέψιμοι
Μπορούν να είναι άλλοτε προσαρμοστικοί και άλλοτε παθολογικοί. 

Σε ένα ξαφνικό stress, ποιους μηχανισμούς άμυνας χρησιμοποιεί το άτομο?

Την άρνηση και την απώθηση.

Ποιοί είναι οι μηχανισμοί άμυνας;

Ψυχωτικοί μηχανισμοί άμυνας: 
Άρνηση και παραμόρφωση της πραγματικότητας: απόρριψη των αισθήσεων και της πραγματικότητας με υποκατάστασή τους από φαντασιωσικό υλικό.
Ανώριμοι μηχανισμοί άμυνας: 
Εκδραμάτιση: Ασυνείδητες επιθυμίες ή ενορμήσεις εκφράζονται μέσα από τις πράξεις, προκειμένου να μη συνειδητοποιηθούν τα συναισθήματα που τις συνοδεύουν.
Προβολή: Απόρριψη συναισθημάτων και μεταφορά τους σε άλλους.
Σχάση: Διαχωρισμός της εμπειρίας και της εικόνας του άλλου σε 2 διαφορετικά τμήματα
Απαξίωση, εξιδανίκευση, παθητική επιθετικότητα
Νευρωτικοί μηχανισμοί άμυνας
Μόνωση του συναισθήματος, διανοητικοποίηση: διαχωρισμός και απόκρυψη του συναισθήματος από την ιδέα.
Απώθηση: απόκρυψη από το συνειδητό απαράδεκτων για το Εγώ συναισθημάτων και φαντασιώσεων.
Αντιδραστικός σχηματισμός: Απώθηση του συναισθήματος με ταυτόχρονη αλλαγή του στην αντίθετη κατεύθυνση.
Μετάθεση: Μετακίνηση του συναισθήματος προς ένα λιγότερο επικίνδυνο πρόσωπο.
Μετατροπή: Μη αποδεκτά συναισθήματα και φαντασιώσεις μεταφέρονται στο σωματικό πεδίο.
Σωματοποίηση, αποσύνδεση, ακύρωση, εκλογίκευση
Ώριμοι μηχανισμοί άμυνας: 
Μετουσίωση: ικανοποίηση της ενορμητικής επιθυμίας μέσα από κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους.
Στωικότητα, αλτρουισμός, χιούμορ. 

Αν δεν είναι κατάθλιψη τότε τί είναι;

Είναι το λιγότερο επικίνδυνο , η πρώτη προσέγγιση ενός ασθενούς με καταθλιπτικές εκδηλώσεις , να γίνεται από μη ψυχιάτρους γιατί υπάρχει μία πληθώρα ασθενειών που μπορεί να υποδυθούν συμπτώματα κατάθλιψης με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση με όλες τις συνέπειες που έχει αυτή η καθυστέρηση στην αποκατάσταση της υγείας του.

Η διαφορική διάγνωση της μείζονος κατάθλιψης αναφέρεται κυρίως στις λοιπές καταθλιπτικές διαταραχές, το πένθος, τις διαταραχές προσωπικότητας, τη σχιζοφρένεια, τις ανεπιθύμητες ενέργειες διαφόρων φαρμάκων και διάφορες σωματικές νόσους που εκδηλώνονται με καταθλιπτικόμορφη συμπτωματολογία. 

1. Διαταραχή της διάθεσης που προκαλείται από γενική σωματική κατάσταση. Π.χ. νόσος του Parkinson, άνοια, εγκεφαλικός όγκος, HIV, Cushing, υποθυρεοειδισμός, ΣΔ κ.λπ.                                                                                       2. Διαταραχή της διάθεσης που προκαλείται από ουσίες.                                                                                                                                                                                                                                                                                    3. Σχιζοφρένεια: Το ιστορικό θα βοηθήσει πολύ στη διαφοροδιάγνωση. Χρόνια κατάθλιψη μπορεί να οδηγεί σε απόσυρση και λειτουργική έκπτωση και να δημιουργήσει κάποιο διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα με τη σχιζοφρένεια. Το συναίσθημα, όμως είναι αμβλύ και επιπεδωμένο και όχι καταθλιπτική στη σχιζοφρένεια. Επίσης, η απάντηση στη θεραπεία βοηθά.                                                                                                                                                                                                                                                                      4. Το πένθος θεωρείται ως φυσιολογική αντίδραση σε απώλεια, εφόσον δεν υπερβαίνει σε χρονικό διάστημα το αναμενόμενο από τις πολιτιστικές συνήθειες διάστημα για τη συγκεκριμένη απώλεια και εφόσον δεν παρουσιάζεται: εκσεσημασμένη λειτουργική έκπτωση ή ψυχοκινητική επιβράδυνση, υπερβολική ενοχή ή νοσηρή ενασχόληση με τα γεγονότα που οδήγησαν στην απώλεια, αυτοκτονικός ιδεασμός ή ευχές θανάτου και ψυχωτικά συμπτώματα. Στην περίπτωση που κάποιο από τα παραπάνω συμβαίνει, το πένθος έχει επιπλακεί με μείζονα κατάθλιψη. 

5. Στις διαταραχές προσωπικότητας μπορεί να συνυπάρξει μείζων κατάθλιψη, αλλά πολύ συχνότερα καταθλιπτική συμπτωματολογία συνυπάρχει με τις διαταραχές προσωπικότητας. Πιο συχνές η εξαρτητική, αποφευκτική, παρανοειδής, σχιζοειδής και δραματική. 

6. Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, διπολική διαταραχή και άνοιες.                                                                                                                                                                                                                                                                                                         7. Διαταραχή της προσαρμογής με καταθλιπτική διάθεση. Μέτρια κατάθλιψη που εμφανίζεται αντιδραστικά σε σαφώς ταυτοποιήσιμο στρες, που υφίεται όταν υποχωρεί το στρες. Τα άτομα με διαταραχή προσωπικότητας ή γνωσιακά ελλείμματα είναι πιο ευάλωτα.                                                                                                                                                                                                                                                                         8. Πρωτοπαθείς διαταραχές ύπνου: έλλειψη ενεργητικότητας, δυσυπνία, ευερεθιστότητα.                                                                                                                                                                                                        9. Αρκετά φάρμακα και ουσίες μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη, ως ανεπιθύμητες ενέργειες: αντισυλληπτικά, μη στερεοειδή αντιφλεγμονώδη,  κορτικοστεροειδή, Βενζοδιαζεπίνες, Αντιπαρκινσονικά, Κάνναβη, κοκαΐνη, Ρεζερπίνη, β – αναστολείς, κλονιδίνη,  διγοξίνη, Αμπικιλίνη, τετρακυκλίνες

10. Τέλος, η κατάθλιψη μπορεί να είναι αποτέλεσμα σωματικής νόσου, είτε εντοπισμένης στο ΚΝΣ, είτε συστηματική, αλλά και πολλά συμπτώματα σωματικών νοσημάτων προσομοιάζουν τα καταθλιπτικά (π.χ. καταβολή, εύκολη κόπωση).

Ασθένειες που προκαλούν καταβολή: ΣΕΛ, κατά πλάκας σκλήρυνση, κακοήθειες, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ΣΔ κ.λπ.

Καταθλιπτική συμπτωματολογία σε αρχικά στάδια: καρκίνος του παγκρέατος, σύφιλη του ΚΝΣ, όγκοι του ΚΝΣ, άνοια, αγγειακές βλάβες, AIDS, εγκεφαλίτιδες κ.λπ.

Ψευδαισθησιογόνα

Οι κυριότερες ουσίες είναι το LSD και το MDMA (και μανιτάρια=ψιλοκυβίνη). Οι ουσίες αυτές έχουν συμπαθητικομιμητική δράση, δρουν ως μερικοί αγωνιστές των υποδοχέων της σεροτονίνης. Λαμβάνονται από το στόμα ή με κάπνισμα. Η δράση τους εστιάζεται σε εκδηλώσεις από την ψυχική σφαίρα,όπως οι αντιληπτικές, οπτικές κυρίως παραισθήσεις που μπορούν να εμφανιστούν και ένα χρόνο μετά τη διακοπή της ουσίας (flashbacks), κρίσεις πανικού και κατάθλιψη. Στην αντίδραση πανικού ο χρήστης είναι διεγερτικός, φοβισμένος, έχει ψευδαισθήσεις, αποπραγματοποίηση, φοβάται πως θα χάσει τον έλεγχο του μυαλού του (συμβαίνουν άσχημα ταξίδια σε άπειρους, αλλά και έμπειρους χρηστες). Στην τοξίκωση παρατηρούνται μυδρίαση, αύξηση θερμοκρασίας, ταχυκαρδία, αύξηση ΑΠ, κρίση Ε από υπερδοσολογία, διαταραχές στην αίσθηση του χρόνου, του χώρου, παρανοειδής ιδεασμός, των χρωμάτων, του μεγάθους των αντικειμένων (κυμαίνονται από ήπιες αντιληπτικές μεταβολές σε οπτικές ψευδαισθήσεις), με αποτέλεσμα την υψηλή πιθανότητα ατυχήματος. Το άγχος και η κατάθλιψη ακολουθούν τη χρήση της ουσίας και μπορεί να προκαλέσουν την αυτοκτονία του χρήστη. Δεν υπάρχει σωματική, παρά μόνο ψυχολογική εξάρτηση. Η διαζεπάμη είναι δραστική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, καλύτερη του λεκτικού καθησυχασμού.

Εξάρτηση από καφείνη και νικοτίνη

Καφείνη: Δεν περιέχεται μόνο στον καφέ, αλλά και στο τσάι, τη σοκολάτα, το κακάο και τα ποτά τύπου κόλα ή άλλα διεγερτικά ποτά, τα οποία τα βρίσκει κανείς άφθονα στο εμπόριο, χωρίς ιατρική συνταγή. 

Η καφεϊνη διεγείρει το ΝΣ και σε μικρές ποσότητες προκαλεί αύξηση της ενεργητικότητας, μείωση της κόπωσης και αναστέλλει την ανάγκη για ύπνο. 

Η καφεΐνη προκαλεί ανοχή και εξάρτηση, ενώ η τοξίκωση προκαλεί ανησυχία, νευρικότητα, αϋπνία, πολυουρία, ταχυκαρδία και ψυχοκινητική διέγερση. 

Συμπτώματα στέρησης παρουσιάζονται μετά από συχνή κατανάλωση (περίπου 4 φλιτζάνια) για μεγάλο διάστημα, ενώ συμπτώματα όπως κόπωση και ευερεθιστότητα μπορούν να εμφανιστούν σε άτομο που δεν ήπιε τον πρωινό καφέ του. Χαρακτηριστική είναι η κεφαλαλγία σε περιπτώσεις στέρησης, η οποία μπορεί να διαρκέσει και 4 ημέρες.                                                                                                               Νικοτίνη: Είναι η συχνότερη και πλέον θανατηφόρα εξάρτηση, η οποία πραγματοποιείται με το κάπνισμα ή τη μάσηση καπνού, που περιέχουν πάνω από 1200 διαφορετικές χημικές ουσίες, από τις οποίες το 5% είναι το μονοξείδιο του άνθρακα. 

Όλο το μονοξείδιο του άνθρακα, το 90% της νικοτίνης και το 70% της πίσσας κατακρατείται στους πνεύμονες με το κάπνισμα. 

Η στέρηση της νικοτίνης χαρακτηρίζεται από έντονη και δυσβάστακτη επιθυμία για τη λήψη της ουσίας, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, αύξηση της όρεξης, θυμό και άγχος, που διαρκούν αρκετές εβδομάδες. 

Το κάπνισμα συνδέεται με στεφανιαία νόσο, ΧΑΠ και καρκίνο. 

Τί είναι το PCP (Φαινσυκλιδίνη);

Είναι γνωστή και ως η σκόνη των αγγέλων, ένα αποσυνδετικό αναισθητικό με ψευδαισθησιογόνο δράση. Η PCP συνήθως προκαλεί παράνοια και επεισόδια απρόβλεπτης βίας, που συχνά προκαλεί την επικέντρωση του ιατρικού ενδιαφέροντος στους χρήστες (επιθετικότητα, βιαιότητα, διέγρση, παραορμητικότητα, απρόβλεπτη συμπεριφορά, αύξηση αρτηριακής πίεσης, νυσταγμός, ταχυκαρδία, αταξία, δυσαρθρία, σπασμοί, μυϊκή ακαμψία). Λήψη PCP θα πρέπει να υποπτευόμαστε σε ασθενείς που περιγράφουν ασυνήθιστες εμεπιρίες σε λήψη μαριχουάνας ή LSD, αφού συχνά καπνίζονται μαζί. Τα αποτελέσματα της χρήσης είναι δοσοεξαρτώμενη. Σε χαμηλές δόσεις δρα ως κατασταλτικό του ΚΝΣ, σε μέτριες και μεγάλες δόσεις προκαλεί πυρετό, διέγερση, ραβδομυόλυση, μυοσφαιρινουρία και νεφρική ανεπάρκεια. Η υπερδοσολογία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις και καταστολή της αναπνοής, καταπληξία με τα μάτια ανοικτά, κώμα και θάνατο. Οι βίαιες πράξεις είναι συνηθισμένες στην τοξίκωση, οι έντονες αναλγητικές δράσεις μπορεί να οδηγήσουν σε τραυματισμό τον ασθενή. Μπορεί να εκδηλωθεί ψύχωση, παρόμοια με σχιζοφρενικής διαταραχής, ντελίριο, διαταραχή διάθεσης, παραληρητική διαταραχή. Στη θεραπεία: τα λόγια δεν πιάνουν, χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση με βενζοδιαζεπίνες και αποφυγή αντιψυχωτικών φαρμάκων με αντιχολινεργικές ιδιότητες, γιατί το PCP έχει αντιχολινεργική δράση.

Τί είναι αντίδραση προσαρμογής;

Διαταραχή προσαρμογής είναι μια κλινικά σημαντική συναισθηματική ή συμπεριφοριολογική συμπτωματολογία σε απάντηση κάποιου στροσσογόνου παράγοντα (είτε σημαντική αλλαγή στη ζωή, είτε αγχογόνο γεγονός). Για τη διάγνωση, σε αντίθεση με την μετατραυματική διαταραχή stress, ο στρεσσογόνος παράγοντας πρέπει να ανήκει στο φάσμα της φυσιολογικής εμπειρίας, όπως διαζύγιο, απόλυση, γάμος, γέννηση τέκνου, ασθένεια κ.λπ. Η αντίδραση προσαρμογής, ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς μπορεί να είναι καταθλιπτική, άγχους, μικτή, διαγωγής, μικτή διαταραχή των συγκινήσεων και της διαγωγής και απροσδιόριστη. Πιο συχνή είναι σε νέους ενήλικες και εφήβους, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία (2-8% του πληθυσμού). Συνήθως εμφανίζεται εντός ενός μηνός από τον στρεσσογόνο παράγοντα και δε διαρκεί πάνω από έξι μήνες. Η θεραπεία εκλογής είναι η ψυχοθεραπεία (ενθάρρυνση, υποστήριξη, κατανόηση, εύρεση εναλλακτικών τρόπων αντιμετώπισης, παρέμβαση στην κρίση).

Τί είναι οι διαταραχές αντίληψης;

Ποσοτικές αντιληπτικές διαταραχές: Οι υπεραισθησίες συνίστανται σε αύξηση της έντασης των αντιληπτικών βιωμάτων, τα οποία συμβαίνουν σε επεισόδιο μανίας (γενικευμένη υπεραισθησία χρωμάτων), ενώ αντίθετα υπαισθησίες (άμβλυνση των αντιληπτικών βιωμάτων) παρατηρούνται στη μείζονα κατάθλιψη. . 

Ποιοτικές αντιληπτικές διαταραχές: Περιλαμβάνουν τις παραισθήσεις και τις ψευδαισθήσεις

Παραισθήσεις: Συνιστούν στρεβλωμένα αντιληπτικά βιώματα υπαρκτών αντικειμένων της αντίληψης. Η επέλευσή τους ευοδώνεται από τη συναισθηματική κατάσταση του υποκειμένου τους, κακός και από εξωτερικές συνθήκες (κακός φωτισμός, θόρυβοι κ.λπ.).Είναι συχνές σε όλους τους ανθρώπους (κυρίως οπτικού τύπου) εν είδει βραχέων επεισοδίων, ακολουθούμενων από την αναγνώριση της αντιληπτικής πλάνης. Όταν διαρκούν, χωρίς αναγνώριση της αντιληπτικής πλάνης είναι παθολογικές (π.χ. στην άνοια ή στην ημικρανία) και συνιστούν παραληρητικές παραγνωρίσεις. 

Ψευδαισθήσεις: Συνιστούν αντιληπτικά βιώματα επί απουσίας αντικειμενικής πηγής εκπομπής ερεθισμάτων. Οι ασθενείς είναι απολύτως βέβαιοι για την ύπαρξή τους, τα αντιληπτικά τους βιώματα δεν επηρεάζονται από κριτικά αντεπιχειρήματα ή αναιρετική τους εμπειρική μαρτυρία και οι ίδιοι οι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο του θεματικού περιεχομένου των ψευδαισθητικών τους βιωμάτων. Το γεγονός πως οι ψευδαισθήσεις δεν επηρεάζονται από κριτικά αντεπιχειρήματα τις διαφοροποιεί από τις ψευδο-ψευδαισθήσεις, που απαντώνται σε ασθενείς με επιληψία κροταφικού τύπου ή σε φυσιολογικά άτομα σε συνθήκες πλήρους αισθητηριακής αποστέρησης. Ως προς την αισθητηριακή λειτουργία την οποία αφορούν, οι ψευδαισθήσεις διακρίνονται σε ακουστικές, οπτικές, οσφρητικές, απτικές, γευστικές και κιναισθητικές. Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις αποτελούν το συχνότερο τύπο ψευδαισθήσεων και διακρίνονται σε μη λεκτικές και λεκτικές. Οι πρώτες περιλαμβάνουν ακουστικά βιώματα ήχων ή θορύβων, οι δεύτερες λέξεων , φράσεων ή συνεχούς ομιλίας. Οι ψευδαισθητικές φωνές ενδέχεται να απευθύνονται στους ασθενείς στο δεύτερο ή το τρίτο πρόσωπο, ενώ συχνά συνομιλούν μεταξύ τους γι’ αυτούς. Κατά κανόνα το περιεχόμενο είναι υβριστικό, απειλητικό ή επικριτικό για τους ασθενείς, σπανιότερα είναι φιλικό, εξυψωτικό ή υποστηρικτικό. Συνήθως ακουστικές ψευδαισθήσεις παρατηρούνται στις σχιζοφρενικές διαταραχές, δίχως να αποκλείεται επέλευσή τους στη μείζονα κατάθλιψη ή τη μανία, όπου το περιεχόμενο είναι συνήθως εναρμονισμένο με τη διάθεση (επικριτικό στην πρώτη και εξυψωτικό στη δεύτερη). 

Οι οπτικές ψευδαισθήσεις διακρίνονται σε απλές ή στοιχειώδεις και σύνθετες. Οι απλές περιλαμβάνουν σκιές, λάμψεις, χρώματα, φώτα κ.λπ. Οι σύνθετες περιλαμβάνουν μορφές ανθρώπων, νάνων (λιλιπούτειες  οπτικές ψευδαισθήσεις, συχνές στο τρομώδες παραλήρημα των χρόνιων αλκοολικών), ζώων, εικόνων αγίων ή δαιμονικών πνευμάτων. Ιδιαίτερα είδη οπτικών ψευδαισθήσεων αποτελούν η εαυτοσκοπία (το άτομο βλέπει τον εαυτό του), οι φωτογραφικές (στατικές ψευδαισθητικές εικόνες) και οι σκηνικές ή κινηματογραφικές (μεταβολή των εικόνων εν είδει σκηνικών επεισοδίων).

Οι οσφρητικές και γευστικές ψευδαισθήσεις, αν και μπορεί να παρουσιαστούν στο πλαίσιο μια σχιζοφρενικής διαταραχής και μείζονος κατάθλιψης, συνήθως συναντάται σε δευτερογενείς ψυχωτικές διαταραχές, όπως η επιληψία και το οργανικό ψυχοσύνδρομο. Συνίστανται σε δυσοσμίες που αναδίδουν υποτιθέμενα σάπια ή δηλητηριασμένα τρόφιμα, αποσυντιθέμενα σώματα άλλων ή του ίδιου του ασθενή και δηλητηριώδη αέρια στον αέρα. Παρομοίως, οι γευστικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνουν δυσάρεστες γεύσεις που προκαλούνται από τα παραπάνω. 

Οι απτικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνουν αισθήματα νυγμών, τριβής, πίεσης ή κρούσεων στο δέρμα των ασθενών, καθώς και αισθήματα ερπυστικών κινήσεων ζωυφίων σε αυτό, ιδιαίτερα συχνό σε χρόνια κατάχρηση κοκαΐνης. 

Τέλος, οι κιναισθητικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνουν βιώματα μεταβολής της θέσης, του μεγέθους, του σχήματος ή της λειτουργίας εσωτερικών οργάνων των ασθενών, απόφραξης, στένωσης, τρώσης ή νέκρωσής τους, παρουσίας ξένων σωμάτων ή ηλεκτρικών εκκενώσεων στο εσωτερικό του σώματος. Στις κιναισθητικές ψευδαισθήσεις περιλαμβάνονται οι αιθουσαίες ψευδαισθήσεις (βιώματα περιστροφής, ανύψωσης, πτώσης του σώματος) και οι κιναισθητικές ψευδαισθήσεις με αίσθημα ακούσιας κίνησης μελών του σώματος. 

Απτικές και κιναισθητικές ψευδαισθήσεις είναι συχνές στις ψυχωτικές διαταραχές, πρωτογενείς ή δευτερογενείς. Η διάκριση μεταξύ τους είναι δυσχερής, αλλά το πιο δύσκολο είναι η διάκρισή τους από αντίστοιχες σωματικές ή υποχονδριακές παραληρητικές ιδέες, χωρίς να αποκλείεται η συνύπαρξή τους.

Προφίλ οικογένειας ασθενών με ψυχογενή ανορεξία

Το 50% της προδιάθεσης για την ανάπτυξη ψυχογενούς ανορεξίας μπορεί να αποδοθεί σε γενετικούς παράγοντες. Οι οικογένειες ανορεξικών έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν και άλλο μέλος με ψυχογενή ανορεξία, αλλά και με συναισθηματική διαταραχή σε συγγενείς 1ου και 2ου βαθμού. 

Η δομή της οικογένειας έχει μελετηθεί εκτενώς με στόχο να καθοριστεί η επίδρασή της στην εμφάνιση της ανορεξίας. 

Κατά το Minuchin διακρίνονται 4 τύποι οικογένειας με ανορεκτικό μέλος: ο υπερεμπλεκόμενος (δυσδιάκριτα όρια μεταξύ των μελών), ο αποφευκτικός (κάθε σύγκρουση αποφεύγεται), ο άκαμπτος  (που αντιδρά σε κάθε αλλαγή) και ο υπερπροστατευτικός. 

Η Salvini Palazzoni αναφέρθηκε σε δυσλειτουργικά φαινόμενα εντός της οικογένειας, όπως η απόρριψη των μηνυμάτων του ενός μέλους προς το άλλο, η επιθυμία των γονέων για ένα τέλειο παιδί, η υποτίμηση των προσωπικών επιθυμιών, και η υπερεκτίμηση των αναγκών των άλλων. 

Η Bruch εστιάστηκε από ψυχοδυναμική άποψη στη συγκρουσιακή σχέση μητέρας και κόρης και ιδιαίτερα στην προσπάθεια της κόρης να αντισταθεί, μέσα από τον έλεγχο του σώματος, στην παρεμβατικότητα και τον έλεγχο που ασκεί η μητέρα της. Μέσα από την ανορεξία, η κόρη επιτίθεται στην εχθρική εσωτερικευμένη μητρική φιγούρα, την οποία έχει ταυτίσει με το σώμα της. Τέλος, ο πατέρας είναι απών, αδυνατώντας να λειτουργήσει απαγορευτικά προς την υποσυνείδητη επιθυμία της μητέρας να κρατήσει την κόρη της. 

Οι οικογένειες των ανορεξικών παρουσιάζονται χωρίς εμφανή προβλήματα. Συχνά υπάρχει σύγκρουση στο θέμα της διατροφής, π.χ. ο πατέρας να θέλει να τρώνε όλοι μαζί στο τραπέζι. Συχνά, κυρίαρχη φροντίδα αυτών των οικογενειών είναι να δώσουν μια καλή εικόνα προς τα έξω, σε βάρος των προσωπικών συναισθημάτων.  Η σχολική και κοινωνική επιτυχία έχουν μεγάλη σημασία, ενώ μέσα στην οικογένεια παρατηρείται πενιχρή επικοινωνία με συστηματική αποφυγή κάθε σύγκρουσης. Η ψυχογενής ανορεξία αναπτύσσεται πολύ συχνά σε κορίτσια πολύ πειθαρχημένα και με πολλές δυνατότητες. Έχουν πολύ καλές επιδόσεις στο σχολείο, στο χορό, στον αθλητισμό και συνήθως οι γονείς τους πέφτουν από τα σύννεφα καθώς «η κόρη μας ποτέ δεν δημιουργούσε πρόβλημα».

Η προνοσηρή προσωπικότητα των ανορεκτικών ασθενών περιοριστικού τύπου χαρακτηρίζεται από καταναγκαστικότητα και τελειοθηρία, εσωστρέφεια και δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων. Η Bruch αναφέρθηκε στη δημιουργία ενός ψευδούς εαυτού που έχει ως στόχο την ικανοποίηση των άλλων και ιδιαίτερα της μητέρας. Οι ασθενείς που ανήκουν στον υπερφαγικό τύπο, είναι περισσότερο εξωστρεφείς, παρορμητικές, ερωτικά ενεργείς, αν και τελειοθηρικές. 

Η ψυχογενής ανορεξία παρουσιάζει μεγαλύτερη συχνότητα στις δυτικές κοινωνίες, όπου το πρότυπο της γυναικείας επιτυχίας επικεντρώνεται στη σωματική εμφάνιση. Η βιομηχανία της μόδας έχει κατηγορηθεί σχετικά. 

Τί είναι παρανοειδής σχιζοφρένεια;

Θεωρείται η πλέον τυπική, συχνή και γνήσια μορφή σχιζοφρένειας. 

Στην κλινική εικόνα κυριαρχούν οι διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης, υπό την μορφή παραληρητικών ιδεών, διαταραχές της κατοχής της σκέψης, και διαταραχές της αντίληψης, με συνηθέστερες τις ακουστικές ψευδαισθήσεις. Συνήθως, διαταραχές του συναισθήματος, της βούλησης και του λόγου, όπως και κατατονικά συμπτώματα είτε απουσιάζουν, είτε είναι περιορισμένα. Εισβάλει σταδιακά και σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τις άλλες μορφές σχιζοφρένειας, συνήθως στο τέλος της 3ης και 4ης δεκαετίας της ζωής. Το γεγονός αυτό, βοηθά στην πορεία της νόσου, καθώς ο ασθενής έχει ήδη αναπτύξει κοινωνική και συχνά επαγγελματική ζωή. Όσο πιο μεγάλη  είναι η ηλικία της έναρξης, τόσο πιο καλή είναι η πρόγνωση της νόσου. 

Οι παραληρητικές ιδέες είναι τις πιο πολλές φορές διωκτικού περιεχομένου, που μπορεί να παίρνει τη μορφή παραληρήματος δηλητηρίασης, κατασκόπευσης ή σεξουαλικής υφής (οι άλλοι θεωρούν το άτομο ομοφυλόφιλο και το σχολιάζουν ή το επιβουλεύονται). Επίσης είναι συχνά το ζηλοτυπικό, ερωτομανιακό παραλήρημα, το παραλήρημα μεγαλείου και το θρησκευτικό παραλήρημα. 

Οι ψευδαισθήσεις είναι κατά κανόνα ακουστικές, συνήθως υβριστικές, μερικές φορές προτρεπτικές ή καθοδηγητικές. 

Οι διαταραχές στη δομή και οργάνωση της σκέψης υπεισέρχονται όψιμα στην κλινική εικόνα, με βαθμιαία ασαφοποίηση των νοηματικών ορίων. Τα αρνητικά συμπτώματα υπάρχουν συχνά, αλλά δεν κυριαρχούν στην κλινική εικόνα. Στα αρχικά στάδια, το συναίσθημα δονείται φυσιολογικά, αλλά στα όψιμα στάδια χάνει την πρόσφορη απαντητικότητά του στα εξωτερικά ερεθίσματα και βαθμιαίως δεν συντονίζεται ούτε με τα παραληρηματικά, ούτε με τα ψευδαισθησιακά βιώματα του ασθενή. Προοδευτικά, ο ασθενής γίνεται αδιάφορος και απαθής. Η συμπεριφορά συνήθως συντονίζεται με τις παραληρητικές ιδέες. 

Γενικά η παρανοειδής μορφή, δεν παρουσιάζει την αποδιοργάνωση της προσωπικότητας που χαρακτηρίζει άλλες μορφές σχιζοφρένειας. Εισβάλει βραδέως ή εγκαθίσταται ραγδαία. Η πορεία της μπορεί να είναι επεισοδιακή, με μερική ή πλήρη αποδρομή, ή χρόνια, χωρίς ευρείες διακυμάνσεις. 

Κριτήρια και τύποι διπολικής διαταραχής

Η διάθεση πρέπει να είναι υπερθυμική ή ευερέθιστη επί τουλάχιστον μια εβδομάδα (ή και λιγότερο εάν απαιτηθεί νοσηλεία). Η διάθεση πρέπει να διαφέρει από τη συνήθη διάθεση του ασθενούς. 

Ταυτόχρονα θα πρέπει να συνυπάρχουν τουλάχιστον 3 ή 4 εάν η διάθεση είναι ευερέθιστη:

Υπερβολική δραστηριότητα ή ψυχοκινητική ανησυχία,
Λογόρροια,
Πίεση ιδεών ή ιδεοφυγή,
Ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο,
Υπερβολική αυτοπεποίθηση ή ιδέες μεγαλείου,
Διάσπαση προσοχής,

Απερίσκεπτη συμπεριφορά χωρίς αίσθηση συνεπειών,
Απώλεια κοινωνικών αναστολών,
Υπερσεξουαλικότητα.

Τα μανιακό επεισόδιο χωρίς ψυχωτικά στοιχεία, δεν έχει παραληρητικές ιδέες και αντιληπτικές διαταραχές. Εάν αυτές υπάρχουν, τότε μιλάμε για μανιακό επεισόδιο με ψυχωτικά στοιχεία. 

Το μανιακό επεισόδιο με ψυχωτικά στοιχεία χωρίζεται περαιτέρω σε ψυχωτικά στοιχεία συμβατά με τη διάθεση, εάν το παραλήρημα είναι μεγαλομανιακό και οι ακουστικές ψευδαισθήσεις επαινετικές ή παρεναιτικές ή ασύμβατα με τη διάθεση εάν παραλήρημα και ψευδαισθήσεις είναι άλλου τύπου. 

Μικτό επεισόδιο είναι αυτό στο οποίο συνυπάρχουν μανιακά και καταθλιπτικά συμπτώματα.

Υπομανιακό είναι το επεισόδιο στο οποίο ενώ πληρούνται τα κλινικά κριτήρια του μανιακού επεισοδίου, δεν υπάρχει νοσηλεία, ούτε σοβαρή διατάραξη της επαγγελματικής, κοινωνικής ή οικογενειακής λειτουργικότητας του ασθενούς. 

Ο πιο αντιπροσωπευτικός τύπος διπολικής διαταραχής, που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές επεισοδίων μανίας και μείζονος κατάθλιψης με ενδιάμεσα διαστήματα νορμοθυμίας, ονομάζεται «Διπολική διαταραχή Ι». Η διπολική διαταραχή Ι μπορεί να είναι «ταχείας εναλλαγής φάσεων», σε περίπτωση που υπάρχουν 4 ή περισσότερα συναισθηματικά επεισόδια σε ένα έτος και «με μικτά μανιακά επεισόδια», όταν αντί των επεισοδίων μανίας υπάρχουν μικτά επεισόδια. Τέλος, η διπολική διαταραχή Ι μπορεί να είναι «υπερταχείας εναλλαγής φάσεων», αν και ορισμένοι αναφέρουν πως τα επεισόδια αυτά είναι μικτά και πως μπορεί να προκαλούνται από τη φαρμακευτική αγωγή. 

Όταν η νόσος χαρακτηρίζεται από επεισόδια μείζονος κατάθλιψης και υπομανίας, χωρίς εικόνα μανίας στο ιστορικό, τότε ονομάζεται διπολική διαταραχή ΙΙ. Έχει προταθεί η διάγνωση της διπολικής διαταραχής ΙΙΙ, όταν τα επεισόδια υπομανίας εμφανίζονται μόνο από τη θεραπευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά. Υποστηρίζεται πως η ΔΔ ΙΙ και ΙΙΙ υποσημαίνουν την ύπαρξη βιολογικής τάσης για διπολική διαταραχή και ψυχοπροφυλακτική αγωγή πρέπει να χορηγείται. 

Τέλος, η κυκλοθυμία είναι ηπιότερη της διπολικής διαταραχής ΙΙ, κατά την οποία υπάρχουν επεισόδια υπομανίας, εναλλασσόμενα με επεισόδια καταθλιπτικά, τα οποία όμως δεν έχουν τη βαρύτητα αυτή ώστε να διαγνωστούν ως μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Για να τεθεί η διάγνωση, πρέπει η διάρκεια της διαταραχής να είναι τουλάχιστον 2 χρόνια.  

Πού ανήκει η κάνναβη;

Τυπικά, η κάνναβη ανήκει στις διεγερτικές ουσίες του εγκεφάλου, αλλά η επίδρασή της στον οργανισμό διαφέρει ανάλογα με την ψυχική κατάσταση του ατόμου που τη λαμβάνει, την ύπαρξη παρέας κατά τη χρήση κ.λπ.. Συνήθως ο χρήστης βιώνει ευφορία και συναισθήματα χαλάρωσης, αν και αρκετές φορές οι συναισθηματικές μεταβολές έχουν δυσάρεστο χαρακτήρα.                                                              Όταν χρησιμοποιείται με συντροφιά το άτομο γίνεται ομιλητικό, χαρούμενο, ζωηρό και εύθυμο. Συχνά υπάρχει αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας και αίσθημα βραδύτητας του χρόνου. Στη συνέχεια, όταν ο χρήστης είναι μόνος εμφανίζεται αίσθημα πείνας και υπνηλία. Η αισθητηριακή αντιληπτικότητα οξύνεται και οπτικά, ακουστικά, γευστικά και απτικά ερεθίσματα βιώνονται με έναν εντονότερο και πιο ευχάριστο τρόπο. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις, όμως που προκαλούνται καταθλιπτική διάθεση, συμπτώματα πανικού, παραληρητικές ιδέες δίωξης, απάθεια, επιθετικότητα, αποπροσωποποίηση, οπτικές ψευδαισθήσεις. Σωματικά συμπτώματα που προκαλούνται από τη χρήση κάνναβης: μυδρίαση, ταχυκαρδία, αύξηση θερμοκρασίας και πίεσης, ξηροστομία, πονοκέφαλο. 

Η εξάρτηση και η στέρηση από την κάνναβη είναι αμφισβητούμενες καταστάσεις, αλλά όλοι συμφωνούν πως η χρήση δημιουργεί ψυχολογική εξάρτηση, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι χρήστες να ζητούν βοήθεια σε θεραπευτικά προγράμματα. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι άντρες (2:1), ενώ 5% του πληθυσμού είναι εξαρτημένο ή κάνει κατάχρηση προϊόντων κάνναβης.                                        Η χρήση κάνναβης μπορεί να προκαλέσει: αντίδραση πανικού σε άπειρους συνήθως χρήστες= bad trip, τοξική αντίδραση, ψυχωτικού τύπου συνδρομη. Για τη σχέση ανάμεσα στη χρήση κάνναβης και την ανάπτυξη σχιζοφρένειας τα αποτελέσματα μελετών δεν είναι καθοριστικά. Δεν είναι βέβαιο αν η κάνναβη αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα για την ανάπτυξη σχιζοφρένειας ή εαν ενεργοποιεί προϋπάρχουσα λανθάνουσα σχιζοφρένεια. 2 μελέτες στη Σουηδία, προοπτικές σε αριθμό συνολικά 98.000 εφήβων έδειξαν πως η χρήση κάνναβης αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης σχιζοφρένειας κατά 6 και 6,9. Επίσης, χρήση κάνναβης σχετίζονται με χειρότερη πρόγνωση σε ήδη εγκατεστημένη ψύχωση. Τέλος, χρόνια χρήση κάνναβης μπορεί να προκαλέσει άγχος, κατάθλιψη, μια χρόνια κατάσταση απάθειας, δυσκολίας συγκέντρωσης, συναισθηματικής αστάθειας, αποσυρσης, αδιαφορίας και έλλειψης κινήτρων. 

Τί είναι μετωπιαίο σύνδρομο;

μετωπιαίο σύνδρομο;

Η μετωποκροταφική άνοια είναι υπεύθυνη για το 3-10% των ανοιών (Kertesz 2005). Η έναρξη της νόσου γίνεται συνήθως μεταξύ τα 45 και 65 έτη και για το λόγο αυτό η μετωποκροταφική άνοια είναι υπεύθυνη για το 20% των ανοιών με πρώιμη έναρξη (Snowden και συν. 2001). Οι μετωποκροταφικές άνοιες έχουν ένα ισχυρό γενετικό υπόστρωμα, η πλειοψηφία όμως των περιστατικών δεν κληρονομούνται με τρόπο αυτοσωμικό (Knibb και συν. 2006).

 Η κλινική εικόνα της μετωποκροταφικής άνοιας, του συνηθέστερου υπότυπου μετωπιαίου συνδρόμου, χαρακτηρίζεται από σοβαρή αλλαγή του χαρακτήρα και της κοινωνικής συμπεριφοράς με σχετική διατήρηση της μνήμης και άλλων σύνθετων ανώτερων λειτουργιών. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν άμβλυνση του συναισθήματος, άρση αναστολών, απάθεια, στερεότυπες συμπεριφορές, διαταραχές της κρίσης, αλλαγές στις συνήθειες του φαγητού και τον λόγο (Snowden και συν. 2002). Τα διααγνωστικά κριτήρια της μετωποκροταφικής άνοιας σύμφωνα με τους Neary και συν. (1998) παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Κριτήρια Μετωποκροταφικής Άνοιας (Neary και συν. 1998)

A. Απαραίτητα στοιχεία:

1. Ύπουλη έναρξη και προοδευτική εξέλιξη

2. Πρώιμη έκπτωση στις κοινωνικές, διαπροσωπικές συμπεριφορές

3. Πρώιμη έκπτωση του ελέγχου της προσωπικής συμπεριφοράς

4. Πρώιμη άμβλυνση συναισθήματος

5. Πρώιμη απώλεια της ενόρασης 

Β. Υποστηρικτικά στοιχεία της διάγνωσης

1. Πρόβλημα συμπεριφοράς (παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και περιποίησης, νοητική ακαμψία, διάσπαση προσοχής και έλλειψη υπομονής, στοματική υπεραπασχόληση και διατροφικές αλλαγές, στερεότυπη και επίμονη συμπεριφορά, χρηστική συμπεριφορά)

2. Διαταραχές λόγου και γλώσσας (προοδευτική μείωση του λόγου, στερεότυπος λόγος, ηχολαλία, εμμονή και βωβότητα)

3. Φυσικά συμπτώματα (αρχέγονα αντανακλαστικά, ακράτεια ούρων, ακινησία, δυσκαμψία, τρόμος, χαμηλή και ευμετάβλητη Αρτηριακή Πίεση)

4. Διερεύνηση: χαμηλά σκορ στις δοκιμασίες του μετωπιαίου λοβού, φυσιολογικό ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG), μετωπιαία ή πρόσθια κροταφική ατροφία στις απεικονιστικές μεθόδους

Γ. Υποστηρικτικά στοιχεία: 

1. Έναρξη προ των 65 ετών

2. Οικογενειακό ιστορικό παρόμοιας νόσου σε συγγενή πρώτου βαθμού

3. Προμηκική παράλυση, μυϊκή παράλυση, δεσμιδώσεις. 

Από τί παθαίνει κανείς άνοια;

Εκφυλιστικές εγκεφαλικοί νόσοι: νόσος Alzheimer, νόσος σωματιδίων Lewy, μετωποκροταφική άνοια, νόσος του Parkinson, νόσος του Huntington, προοδευτική υπερπυρηνική παράλυση, πλάγια μυατροφική σκλήρυνση, σκλήρυνση κατά πλάκας, 

Νευρολογικές ασθένειες: εγκεφαλική αγγειακή νόσος, υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης, τραυματισμός κεφαλής, πρωτοπαθείς και μεταστατικοί όγκοι του εγκεφάλου. 

Συστηματικές νόσοι με γνωστικό έλλειμμα: τοξικά αίτια (μέταλλα, αλκοόλ κ.λπ.), νόσος του Whipple, νόσος του Addison, νόσος του Cushing, νόσος του Wilson, υπογλυκαιμία, υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, νόσοι των παραθυρεοειδών αδένων, σοβαρή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια, ηλεκτρολυτικές διαταραχές.

Διατροφικές νόσοι: σύνδρομο Wernicke-Korsakoff, έλλειψη βιταμίνης Β12, πελάγρα, νόσος των Marchiafava-Bignami.

Λοιμώξεις: νόσος Creutzfeldt-Jakob, AIDS, Σύφιλη, ιογενής εγκεφαλίτιδα, χρόνια βακτηριακή μηνιγγίτιδα, κρυπτοκοκκιακή μηνιγγίτιδα

Συγγενείς καταστάσεις: σύνδρομο Down.

Τί είναι σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας;

Τα άτομα με σχιζότυπη προσωπικότητας, όπως και αυτά με σχιζοειδή προσωπικότητα, είναι κοινωνικά και συναισθηματικά απομονωμένα. Επιπλέον, εμφανίζουν εκκεντρικότητες στη σκέψη, στην αντίληψη και στην επικοινωνία. Παρόλο που αυτές οι εκκεντρικότητες είναι όμοιες με εκείνες των ατόμων που έχουν σχιζοφρένεια ή και παρόλο που η σχιζότυπη προσωπικότητα μερικές φορές συναντάται σε άτομα με σχιζοφρένεια, πριν αυτά αρρωστήσουν, οι περισσότεροι ενήλικοι με σχιζότυπη προσωπικότητα δεν αναπτύσσουν σχιζοφρένεια.. Τα άτομα με σχιζότυπη προσωπικότητα μπορεί να έχουν και παρανοϊκές ιδέες. Συμβαίνει σε περίπου 3% του γενικού πληθυσμού.

Σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-IV τα άτομα αυτά εμφανίζουν: 1. ιδέες συσχέτισης 2. παράδοξες πεποιθήσεις ή μαγική σκέψη που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και που είναι ασύμβατες με τις πολιτισμικές σταθερές (π.χ. δεισιδαιμονία, πίστη σε μαντική ικανότητα, τηλεπάθεια ή «έκτη αίσθηση» σε παιδιά και εφήβους, αλλόκοτες φαντασιώσεις ή αλλόκοτες επίμονες ενασχολήσεις)

3. ασυνήθιστες αντιληπτικές εμπειρίες συμπεριλαμβανόμενων και σωματικών παραισθήσεων 4. παράδοξο τρόπο σκέψης και παράδοξο λόγο (π.χ. ασαφή, περιστασιακό, μεταφορικό, υπερεπεξεργασμένο ή στερεότυπο) 5. καχυποψία ή παρανοειδή ιδεασμός 6. μη κατάλληλο ή συρρικνωμένο συναίσθημα 7. συμπεριφορά ή εμφάνιση που είναι παράξενη, εκκεντρική ή περίεργη

8. έλλειψη στενών ή έμπιστων φίλων εκτός από τους συγγενείς πρώτου βαθμού 9. υπερβολικό κοινωνικό άγχος που δεν ελαττώνεται με την οικειότητα και τείνει να συνδέεται με παρανοειδείς φόβους παρά με αρνητική εκτίμηση για τον εαυτό του

Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση ατόμων με Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας δεν διαφέρει σημαντικά από αυτή των ατόμων με Σχιζοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας. Σε ότι αφορά στην φαρμακοθεραπεία, τα αντιψυχωτικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν άτομα με παρανοϊκό ιδεασμό μόνα τους αλλά και σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία (κυρίως στις περιόδους έξαρσης της συμπτωματολογίας). Επίσης τα αντικαταθλιπτικά είναι χρήσιμα όταν παρατηρούνται συμπτώματα κατάθλιψης.

Πώς αντιμετωπίζουμε έναν αυτοκτονικό ασθενή;

Η αναλυτική διερεύνηση για αυτοκτονία δεν αυξάνει την πιθανότητα να πραγματοποιηθεί αυτοκτονία. Οι ερωτήσεις πρέπει να είναι συστηματοποιημένες, να αρχίζουν με γενικές έννοιες (πώς βλέπετε το μέλλον, αξίζει η ζωή) και να καταλήγουν σε συγκεκριμένες προτάσεις (έχετε σκεφτεί να κάνετε κακό στον εαυτό σας, τι έχετε σκεφτεί, πώς θα το κάνατε, τι σας σταματάει).

Παράγοντες που πρέπει να αξιολογούνται είναι η ύπαρξη ψυχοκινητικής επιβράδυνσης, κατάθλιψης, αισθημάτων αναξιότητας, δυσπιστίας, θυμού για αποτυχημένη προσπάθεια ή αισθήματος ότι οι άλλοι δεν τον αντιμετωπίζουν στα σοβαρά. Σημαντική είναι και η υπερπροστατευτικότητα ή αντίθετα η απόρριψη που μπορεί να εκδηλώνει το περιβάλλον του ασθενούς με αυτοκτονικότητα. 

Η αυτοκτονικότητα αναφέρεται τόσο στην ολοκληρωμένη αυτοκτονία όσο και στην αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Η έγκαιρη εκτίμηση της κατάστασης, η ταχεία έναρξη φαρμακευτικής αγωγής και η άμεση νοσηλεία, έχουν συχνά αποδειχθεί ικανά μέσα για την πρόληψη μιας αυτοκτονίας.  

Η απόφαση για τον τρόπο αντιμετώπισης του αυτοκτονικού ασθενή εξαρτάται από την πρόθεση, τη γενική ψυχοπαθολογική κατάσταση, τους κοινωνικούς παράγοντες που σχετίζονται με την εκδήλωση αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.

Η πρόθεση σχετίζεται με τις προετοιμασίες του ασθενούς (οργάνωση τελικών δράσεων, όπως σύνταξη διαθήκης ή αυτοκτονικού σημειώματος), τις συνθήκες της απόπειρας (μόνος, μέτρα να μην αποκαλυφθεί, προσπάθεια πετυχημένης απόπειρας) και τη μετά την απόπειρα συμπεριφορά (αναζήτηση βοήθειας, επιθυμία να είχε πεθάνει, απογοήτευση για την αποτυχία).

Ασθενείς με ψυχική νόσο (μείζονα κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, εξάρτηση από ουσίες) έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αυτοκτονήσουν, ενώ ασθενείς με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, παρορμητικότητα, οι οποίοι συστηματικά έχουν εμπλακεί σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορά έχουν μικρότερες πιθανότητες για ολοκληρωμένη αυτοκτονία. 

Συχνά, το κοινωνικό ιστορικό θα αποκαλύψει απώλεια, πένθος, αποτυχία και θα απαιτήσει χρήση κοινωνικών υποστηρικτικών συστημάτων. 

Αυτοκτονία και παράγοντες κινδύνου

Η αυτοκτονία αποτελεί τη δέκατη αιτία θανάτου παγκοσμίως και την ενδέκατη στις ΗΠΑ. Κάθε 18 λεπτά κάποιο άτομο αυτοκτονεί και τα τελευταία 25 χρόνια οι αυτοκτονίες έχουν αυξηθεί. Στην Ευρώπη οι χώρες με τις περισσότερες αυτοκτονίες είναι η Φινλανδία, η Δανία και η Αυστρία, ενώ στις χώρες της Μεσογείου (Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) και του Ηνωμένου Βασιλείου, οι αυτοκτονίες είναι λιγότερες. Η Ελλάδα, με δείκτη 3,3/100.000 άτομα, ήταν το 1984 η χώρα με το χαμηλότερο δείκτη αυτοκτονίας στην ΕΕ. Στα τέλη του 90, ο δείκτης είχε μειωθεί ακόμη περισσότερο στο 2,8. (Εδώ θα πρέπει να έχουμε υπόψη και τις πιέσεις που ασκούνται πολλές φορές από τις οικογένειες των θυμάτων προς τους αντίστοιχους φορείς για αλλαγή της αιτίας θανάτου  που πιστεύεται ότι θα στιγματίσει την οικογένεια  εξαιτίας  θρησκευτικών - πολιτισμικών αιτιών. Όλα τα ανωτέρω έχουν σαν αποτέλεσμα συχνά να αλλοιώνονται τα στατιστικά στοιχεία).

Οι γυναίκες έχουν υψηλότερους δείκτες απόπειρας αυτοκτονίας από τους άντρες, ενώ οι συντελεσθείσες αυτοκτονίες είναι περισσότερες στους άντρες (4:1). Η συχνότητα των αποπειρών, αλλά όχι οι αυτοκτονίες, μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας. Οι γυναίκες προτιμούν τη δηλητηρίαση με φάρμακα, κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί ιατρικά και να μην καταλήξει σε θάνατο. Οι άντρες διαλέγουν βίαιες μεθόδους αυτοκτονίας που οδηγούν συχνότερα στο θάνατο. Επίσης, μεταξύ των αντρών η αυτοκτονία δεν είναι αποδεκτή.

Με την πάροδο της ηλικίας, παρατηρείται αύξηση των αυτοκτονιών. Η μεγαλύτερη επίπτωση της αυτοκτονίας παρατηρείται στους άνω των 65 ετών. Ο αυτοκτονικός ιδεασμός στις μεγάλες ηλικίες είναι πολύ υψηλός, με 15% των ατόμων 80-85 ετών να εκφράζουν ευχές θανάτου. 

Οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι συχνότερες σε νέες γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες των εφήβων και των νέων , που μπορεί να αποδοθεί σε αύξηση της χρήσης αλκοόλ, ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις, ανεργία, οικονομική κρίση, ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις. Η αυτοκτονικότητα κορυφώνεται την εποχή της μεγαλύτερης ηλιοφάνειας. 

Οι ψυχικές διαταραχές εμπλέκονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην αυτοκτονικότητα. Στις Δυτικές χώρες, το 91-94% των ατόμων που αυτοκτονούν ή κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας πληρούν τα κριτήρια για μια τουλάχιστον ψυχική διαταραχή σύμφωνα με τα ταξινομικά συστήματα DSM-IV και ICD-10. Η καταθλιπτική διαταραχή συμμετέχει σε ποσοστό 50-70%, η σχιζοφρένεια κατά 10-15% και η εξάρτηση/κατάχρηση ουσιών κατά 17-28%. Με μέθοδο ψυχολογικής αυτοψίας, 93-100% των αυτοκτονιών σχετίζονται με ψυχική διαταραχή.                                                                                                         Έως 80% των καταθλιπτικών ασθενών εμφανίζουν αυτοκτονικό ιδεασμό, ο οποίος αποτελεί εξάλλου διαγνωστικό κριτήρια για τη μείζονα κατάθλιψη. Η αντρική κατάθλιψη συνδέεται συχνότερα με αυτοκτονία λόγω ταυτόχρονης χρήσης αλκοόλ, χαμηλό έλεγχο παρορμητικότητας και εκρήξεις θυμού και βιαιότητας.  Έχει υπολογιστεί ότι 67% των αυτοκτονιών συνδέονται με συναισθηματικές διαταραχές, 25% των καταθλιπτικών κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας και 15% καταλήγουν αυτοκτονώντας. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας συνδέεται με τη σοβαρότητα της νόσου. Μεταξύ των σχιζοφρενών, 10% περίπου αυτοκτονούν και τουλάχιστον 33% επιχειρούν απόπειρα σε κάποια στιγμή της ζωής τους. 45% αυτών που αυτοκτονούν έχουν στο ιστορικό τους απόπειρα αυτοκτονίας και 42% καταθλιπτικά συμπτώματα με αυτοκτονικό ιδεασμό. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών που αυτοκτονούν το κάνουν λίγο πριν, λίγο μετά ή κατά τη διάρκεια της πρώτης νοσηλείας. Αυτό συνδέεται με την απελπισία της προοπτικής να πάσχουν από μια χρόνια νόσο ή την αδυναμία τους να ανταπεξέλθουν στα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα που προκαλεί η νόσος. 

Αυξημένο κίνδυνο αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς διαθέτουν: Άνδρες >45 ετών, Διαζευγμένοι ή χήροι, Άνεργοι, με ιστορικό συγκρουσιακών διαπροσωπικών σχέσεων, με χαοτικό ή συγκρουσιακό οικογενειακό υπόβαθρο, με κατάθλιψη, ψύχωση, διαταραχή προσωπικότητας, Κατάχρηση αλκοόλ, Εξάρτηση από φάρμακα, Χρόνια νόσο, χρόνιο πόνο, νευρολογικές διαταραχές. Ακόμη: θρησκευτικοί παράγοντες, ιστορικό αυτοκτονίας στην οικογένεια, μετανάστευση. Το πρόβλημα είναι πως η μη διαπίστωση παραγόντων υψηλού κινδύνου δε σημαίνει πως δεν υπάρχει κίνδυνος αυτοκτονίας.

Τί είναι μυθοπλασία και τί μυθομανία;

Μυθοπλασία (confabulations) είναι η ασυνείδητη πλήρωση των κενών της μνήμης με φανταστικές ή αναληθείς εμπειρίες, τις οποίες το άτομο πιστεύει αλλά δεν βασίζονται στα γεγονότα. Μυθοπλασία μπορεί να συμβεί στο σύνδρομο Korsakoff, σε άλλες μορφές άνοιας και άλλες οργανικές διαταραχές. Για παράδειγμα, μπορεί να ρωτήσουμε τον ασθενή τι έκανε το προηγούμενο βράδυ και αυτός να μας απαντήσει πως έφαγε με τους γονείς του.. Το ιστορικό μας αποκαλύπτει πως οι γονείς του έχουν πεθάνει πολλά χρόνια πριν. Μυθομανία είναι το έντονο πάθος κάποιου να λέει ψέματα, χωρίς προφανή λόγο. Ενώ αρχικά ο ασθενής έχει συναίσθηση του ότι λέει ψέματα, στη συνέχεια μπορεί να μην το καταλαβαίνει. Μπορεί να είναι σύμπτωμα μανίας, συνήθως σύμπτωμα ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας.

Τί είναι υποχονδρίαση;

Η επίπτωση στο γενικό πληθυσμό δεν είναι γνωστή, στο γενικό νοσοκομείο, όμως, αντιπροσωπεύει το 3-7% των ασθενών, με ίση κατανομή στα δύο φύλα. 

Οι ψυχολογικές υποθέσεις για την αιτιολογία της διαταραχής εστιάζονται στην ανάληψη ρόλου ασθενούς, την λανθασμένη ερμηνεία των σωματικών ερεθισμάτων και για την ψυχοδυναμική θεωρία, στη στροφή της libido προς τον εαυτό της ή στην αντιμετώπιση της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Έχει παρατηρηθεί, ακόμη, υπερεκφόρτιση του μεταιχμιακού συστήματος από στρεσογόνους παράγοντες. 

Η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως κατά την τρίτη δεκαετία της ζωής και διαρκεί τουλάχιστον 6 μήνες. Χαρακτηριστικά ο ασθενής φοβάται ή πιστεύει ότι πάσχει από σοβαρή σωματική νόσο, ασχολούμενος έντονα με τις σωματικές του λειτουργίες και διάφορα σωματικά σημεία ή συμπτώματα (π.χ. πόνο, εφίδρωση, βήχα κ.λπ.).Καταφεύγει σε αδιέξοδες επισκέψεις σε γιατρούς ποικίλων ειδικοτήτων και υποβάλλεται σε ποικίλες διαγνωστικές εξετάσεις. Μπορεί να επιπλακεί με λειτουργική έκπτωση, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. 

Η διαφοροδιάγνωση θα γίνει από την ύπαρξη κάποιας σωματικής νόσου, την παραληρητική διαταραχή, την παραληρητική κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια, τη διαταραχή σωματοποίησης, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. 

Στις μισές περίπου περιπτώσεις παρατηρείται αυτόματη ίαση της διαταραχής, ιδίως σε ασθενείς με ξαφνική έναρξη της διαταραχής, ύπαρξης  διαταραχής προσωπικότητας και ψυχιατρικής συννοσηρότητας. Στις άλλες μισές περιπτώσεις η νόσος υποτροπιάζει, παρά την φαρμακευτική (αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά) και ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση. 

Τί είναι κοινωνική φοβία;

Έκδηλος και επίμονος φόβος ταπείνωσης ή ενδεχόμενης αμηχανίας σε καταστάσεις • κοινωνικές • που το άτομο καλείται να ενεργήσει παρουσία αγνώστων • αυξημένης επιτήρησης και ελέγχου Β. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος είναι υπερβολικός και παράλογος Γ. Η έκθεση στο φοβικό ερέθισμα προκαλεί άμεση απάντηση άγχους ή πανικού Δ. Η φοβική κατάσταση είτε αποφεύγεται είτε υπομένεται με έντονο άγχος ή δυσφορία Ε. Η αποφυγή, η αγχώδης πρόβλεψη ή η δυσφορία από τις φοβικές καταστάσεις προκαλούν σημαντική έκπτωση λειτουργικότητας ή έκδηλη ενόχληση για την ύπαρξη της φοβίας. Ζ. Η παραπάνω εικόνα δεν οφείλεται σε • ουσίες • γενική σωματική κατάσταση • διαταραχή πανικού • αγοραφοβία • σωματοδυσμορφική διαταραχή • σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας • διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή. 1. Γενικευμένη μορφή: οι φόβοι αφορούν τις περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις (να ξεκινά ή να διατηρεί συζητήσεις, να συμμετέχει σε μικρές ομάδες, να βγαίνει ραντεβού, να τρώει σε δημόσιο χώρο, κλπ) 2. Περιορισμένη μορφή: οι φόβοι αφορούν συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις (πχ να δώσει εξετάσεις ή συναυλία, να προσεγγίσει το άλλο φύλο) DSM:απαιτεί η διάρκεια >6 μηνών, εάν άτομο <18 ετών.

Ποιά είναι η πιο συχνή αγχώδης διαταραχή;

Πιο συχνές αγχώδεις διαταραχές είναι οι φοβίες. Πιο συχνά η κοινωνική φοβία (έως 13%), οι ειδικές φοβίες (έως 11%), η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (2-5%), ενώ σπανιότερες είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (περίπου 2,5%), η διαταραχή πανικού (1-2%) και η μετατραυματική διαταραχή του stress (1-3%). Ενώ όλες οι αγχώδεις διαταραχές είναι πιο συχνές στις γυναίκες, η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η κοινωνική φοβία δε διαφέρουν πολύ ως προς την κατανομή των φύλων.

Τί είναι ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες, δηλαδή ιδέες, σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες και επαναλαμβανόμενες που, συνήθως βιώνονται από τον ασθενή ως παρείσακτες, ανεπιθύμητες, παράλογες, απαράδεκτες και βασανιστικές. Συνήθως, οι ιδεοληψίες οδηγούν σε ψυχαναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες σκόπιμες συμπεριφορές ή νοητικές διεργασίες με τελετουργικό χαρακτήρα, που αποσκοπούν στην ακύρωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες. 

Τα πιο συχνά θέματα των ιδεοληψιών είναι κατά σειρά συχνότητας: μόλυνσης, ελέγχου, ταξινόμησης, βιαιότητας, κοινωνικά απαράδεκτης συμπεριφοράς, παθολογικής αμφιβολίας. Στο 65% των περιπτώσεων υπάρχουν πολλαπλές ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμοί. Το 70% των περιπτώσεων εμφανίζουν και ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς, ενώ οι υπόλοιποι μόνο ψυχαναγκασμούς ή σπανιότερα μόνο ιδεοληψίες. Για παράδειγμα, ο ασθενής μπορεί να αναρωτιέται αν έσβησε την κουζίνα (ιδεοληψία) και να ελέγχει πολλές φορές, συχνά με τελετουργικό τρόπο, το διακόπτη. Το άτομο αναγνωρίζει ότι η συμπεριφορά του είναι υπερβολική ή μη ρεαλιστική αλλά δεν μπορεί να την σταματήσει. 

Αρχικά, ο ασθενής προσπαθεί να αντισταθεί στις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς, αλλά καθώς η νόσος εξελίσσεται χαλαρώνει την αντίδρασή του και μετά από χρόνια είναι απολύτως παραδομένος στις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς. Η επίγνωση της νοσηρότητας της κατάστασής του, παρότι θεωρείται σημαντική για τη διάγνωση, συχνά είναι ατελής, ιδίως σε περιόδους που οι ιδεοληψίες είναι έντονες. Πολλοί εμφανίζουν τα συμπτώματα μόνο σε συγκεκριμένο περιβάλλον, για παράδειγμα ένα 32% εμφανίζει τα συμπτώματα μόνο κατ’ οίκον. Περίπου 6% των ασθενών, κυρίως άντρες εμφανίζουν ψυχαναγκαστική βραδύτητα, κάνοντας τα πάντα βασανιστικά αργά. 

Πυρηνικά χαρακτηριστικά της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι: α) η παθολογική εκτίμηση του κινδύνου, εδώ ανήκει και η παθολογική εκτίμηση της επικινδυνότητας της σκέψης, β) η παθολογική αμφιβολία , που διερευνά  όλα τα πιθανά και απίθανα εναλλακτικά σενάρια μιας υπόθεσης (ή αδυναμία ολοκλήρωσης) και γ) το αίσθημα του ατέλειωτου, δηλαδή πως όλα πρέπει να γίνουν όπως πρέπει.

Τί είναι κρίση πανικού;

Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση κρίσεων πανικού. Έτσι ονομάζονται επεισόδια έντονου άγχους και αυτονομικών εκδηλώσεων, τα οποία εκλύονται αυθόρμητα και αιφνίδια και διαρκούν συνήθως λιγότερο από μια ώρα.  Οι κρίσεις πανικού συνοδεύονται από:

-Πόνο στο στήθος, αίσθημα πνιγμού και υπεραερισμό
-Ζάλη, αίσθημα παλμών και αίσθημα λιποθυμίας
-Τρόμο, εφίδρωση, παραισθησίες, εξάψεις ή ρίγη

-Ναυτία ή επιγαστρική δυσφορία
-Φόβο θανάτου, τρέλας ή απώλειας του ελέγχου. 

Διακρίνονται τέσσερις ομάδες ασθενών, από πλευράς κλινικής συμπτωματολογίας: (προεξάρχουν) καρδιοαναπνευστικά συμπτώματα, (προεξάρχουν) συμπτώματα τύπου ζάλης , τα γαστρεντερικά και/ή  ψυχολογικά συμπτώματα(ότι θα τρελαθεί ή θα χάσει τον έλεγχο). Γενικά υπάρχουν κρίσεις πανικού περιορισμένων συμπτωμάτων, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε πλήρης κρίσεις. Πολλές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται στον ύπνο (φάσεις 2 και 3, νυχτερινές κρίσεις πανικού) και ξυπνούν τον ασθενή ή εμφανίζονται στην χαλάρωση. 

Τα συμπτώματα αυτά είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για τον ασθενή, ο οποίος εισέρχεται σε μια κατάσταση αγχώδους αναμονής για την επόμενη κρίση (προσδοκητικό άγχος) και μια διαδικασία προφυλάξεων και αποφυγών, προκειμένου να μην ξαναπάθει κρίση. Αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι την ανάπτυξη αγοραφοβίας. 

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως υπάρχουν δύο τύποι διαταραχής πανικού:

ο αναπνευστικός: κυριαρχούν συμπτώματα δύσπνοιας, πνιγμού, βάρους ή πόνου στο στήθος, μουδιάσματα και φόβος θανάτου, μαζί με μια εντονότατη τάση φυγής

Ο μη αναπνευστικός: κυριαρχούν το αίσθημα παλμών, η ταχυκαρδία, η ζάλη, ο τρόμος, οι εξάψεις (αίσθημα ζέστης), ρίγος, η εφίδρωση, η ναυτία, ο φόβος τρέλας ή απώλειας ελέγχου και η αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση. 

       Οι ασθενείς με τον αναπνευστικό τύπο διαταραχής πανικού θεωρείται πως έχουν ένα υπερευαίσθητο σύστημα συναγερμού σε συνθήκες ασφυξίας, πιθανότητα λόγω χρόνιου άγχους. Σε αυτούς τους ασθενείς οι κρίσεις πανικού αποτελούν ένα είδος ψευδούς συναγερμού, χωρίς πραγματικές συνθήκες ασφυξίας, αλλά μέσω πυροδότησης του μηχανισμού από παρερμηνείας σωματικών αισθήσεων που σχετίζονται με την αναπνοή. Είναι πιο συχνή σε καπνιστές, αλλά και στους ηλικιωμένους. 

Για τη διάγνωση της διαταραχής πανικού απαιτούνται επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού στη διάρκεια ενός μήνα, που να ακολουθούνται από επίμονο φόβο ότι θα επαναληφθούν ή θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στο άτομο ή αλλαγή στη συμπεριφορά. Οι κρίσεις δεν πρέπει να οφείλονται σε χρήση ουσιών ή σε παθολογική νόσο και να μην αποτελούν μέρος άλλης ψυχιατρικής διαταραχή (π.χ. κατάθλιψης, ψύχωσης) και να μη συμβαίνουν μόνο σε επαφή με κάποιο φοβικό αντικείμενο στο πλαίσιο φοβίας. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός πως ενώ το DSM-IV θεωρεί τη διαταραχή πανικού πρωτογενή και την αγοραφοβία δευτερογενή, το ICD-10 θεωρεί το αντίθετο.