Τί είναι ο Φετιχισμός;

Ιστορία

Η λέξη "fetish" προέρχεται από την Πορτογαλική fetico. Οι γλωσσολόγοι πιστεύουν ότι η λέξη δημιουργήθηκε μετά την ανακάλυψη από τους Πορτογάλους εξερευνητές του 15ου αιώνα κάποιων ξύλινων ή πέτρινων ομοιωμάτων λατρείας ιθαγενών της Δ. Αφρικής. Το 1760 ο Γάλλος ανθρωπολόγος Charles de Brosses μελέτησε το ρόλο των ομοιωμάτων αυτών χρησιμοποιώντας τον όρο fetico. Έναν αιώνα αργότερα ο όρος fetishism χρησιμοποιήθηκε για το χαρακτηρισμό ειδικών σεξουαλικών συμπεριφορών από τους Binet (1887) και Krafft-Ebing (1886/1965). Όπως με τις άλλες σεξουαλικές διαταραχές ο όρος "φετιχισμός" αφορά ένα φάσμα σκέψεων και συμπεριφορών που κυμαίνονται από το φυσιολογικό έως το ανώμαλο. Οι γνώσεις όμως για το πρότυπο της φυσιολογικής συμπεριφοράς είναι εξαιρετικά περιορισμένες, και χωρίς ακριβείς λεπτομέρειες σχετικά με τη φυσιολογικότητα είναι πράγματι αδύνατον να ορισθεί το "παρεκκλίνον " ή "ανώμαλο".

Διαγνωστικά κριτήρια

Τόσο το ICD-10 (International Classification of Diseases 10) της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (1988), όσο και το DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρίας (1994), περιλαμβάνουν τον φετιχισμό σαν ξεχωριστή υποκατηγορία.

Το ICD-10 τον περιλαμβάνει στις "διαταραχές σεξουαλικής προτίμησης", ενώ το DSM-IV τον περιλαμβάνει στις "παραφιλίες". Και τα δύο ταξινομητικά συστήματα ορίζουν τον φετιχισμό σαν τη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τη χρήση ή εμμονή σε αντικείμενα που χρησιμοποιούνται σαν ερεθίσματα με σκοπό τη σεξουαλική διέγερση και την ευχαρίστηση. Το ICD-10 δηλώνει ότι η διαταραχή θα πρέπει να διαγνωστεί μόνο εάν το φετιχιστικό αντικείμενο είναι η πλέον σημαντική πηγή ευχαρίστησης, και οι φετιχιστικές φαντασιώσεις παρεμβαίνουν στη φυσιολογική σεξουαλική πράξη σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκαλείται στο άτομο σημαντική δυσφορία.

Τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-IV για το φετιχισμό είναι:

Α. Για πάνω από 6 μήνες, επαναλαμβανόμενες και επίμονες σεξουαλικές φαντασιώσεις, επιθυμίες, ή συμπεριφορές που περιλαμβάνουν τη χρήση αντικειμένων (πχ. γυναικεία εσώρουχα).

Β. Οι σεξουαλικές αυτές φαντασιώσεις, επιθυμίες και συμπεριφορές προκαλούν σημαντική κλινική δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική, εργασιακή, ή άλλη σημαντική περιοχή της λειτουργικότητας.

Γ. Τα φετιχιστικά αντικείμενα δεν περιορίζονται μόνο σε είδη γυναικείων ρούχων (όπως στον μετενδυματικό φετιχισμό) ή σε αντικείμενα σχεδιασμένα με σκοπό τη γεννητική ευχαρίστηση (πχ. δονητής).

Το DSM-IV ορίζει χωριστή κατηγορία για την μεροφιλία (partialism) στις "παραφιλίες μη-προσδιοριζόμενες αλλιώς", ενώ το ICD-10 αν και δεν την ορίζει, δίνει τη δυνατότητα να καταταχθεί στις "άλλες διαταραχές σεξουαλικής προτίμησης". Ερευνητές έχουν προτείνει τη θεώρηση της μεροφιλίας σαν φετιχισμό, αφενός γιατί έχουν κοινό υπόβαθρο και αφετέρου γιατί ο διαχωρισμός τους μειώνει σημαντικά το πεδίο της έννοιας του φετιχισμού (Bancroft, 1989). Η "νεκροφιλία", η "ζωοφιλία", η "κοπροφιλία", και η "ουροφιλία", κατατάσσονται επίσης στις ίδιες κατηγορίες, αν και κάποιοι θεωρητικοί προτείνουν την κατάταξή τους στον φετιχισμό (Stoller, 1986).

Επιδημιολογία

Όπως με όλες τις σεξουαλικές διαταραχές δεν υπάρχουν σαφή επιδημιολογικά στοιχεία για τον φετιχισμό. Είναι ευρέως γνωστό όμως, ότι, ο παθολογικός φετιχισμός είναι σπάνιος