Παραληρητική διαταραχή

Τί είναι παραληρητική διαταραχή;

Αποτελεί μία ψυχική διαταραχή της οποίας μοναδική προεξέχουσα εκδήλωση είναι μια και μόνο αλλόκοτη παραληρητική ιδέα, που είναι σταθερή και ακλόνητη .Είναι λίγο πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Ο επιπολασμός είναι 0,3-0,8% και η επίπτωση 26-30/100.000. Η μέση ηλικία έναρξης είναι από τα 37 έως τα 47 (μέση ηλικία), αλλά μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία μετά τα 18 έτη. Να σημειωθεί πως η παραληρητική διαταραχή δεν αποτελεί υπότυπο, ούτε πρόδρομο στάδιο της σχιζοφρένειας. Στην παραληρητική διαταραχή (παράνοια), το βασικό κλινικό χαρακτηριστικό της νόσου είναι παραληρητικές ιδέες, οι οποίες χρονολογούνται επί μακρού. Η παραληρητική ιδέα είναι μία ή περισσότερες, συναφείς, όμως, μεταξύ τους. Στις μισές περίπου περιπτώσεις οι παραληρητικές ιδέες διαρκούν για όλη τη ζωή του ατόμου. Οι παραληρητικές ιδέες είανι καλά οργανωμένες και δεν είναι αλλόκοτες, διαρκούν τουλάχιστον 1 μήνα και συχνά ο εξεταστής αναρωτιέται για το εαν ο ασθενής λέει αλήθεια. Πιο συχνά οι παραληρητικές ιδέες είναι διωκτικού (δηλητηρίασης, παρακολούθησης, σεξουαλικής υφής) περιεχομένου, συχνά επίσης είναι ζηλοτυπικού, ερωτομανιακού, μεγαλομανιακού (ειδικές ικανότητες) και σωματικού χαρακτήρα (σωματικό ελάττωμα ή νόσο) Δεν υπάρχει έντονη διαταραχή στη λειτουργικότητα και τη συμπεριφορά. Όταν παρουσιάζεται διαταραχή της συμπεριφοράς, αυτό σχετίζεται πάντα με την παραληρητική ιδέα, η οποία δεν ανταποκρίνεται φυσικά σε κριτικά αντεπιχειρήματα. Συχνά ο ασθενής είναι αποκρυπτικός όταν ερωτάται. Όταν αμφισβητείται γίνεται επιθετικός και εκνευρίζεται. Η παραληρηική ιδέα οδηγεί σε συμπεριφορά διαφορετική από τη συνηθισμένη του ατόμου και του δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινότητα. Συχνότερα πάντως οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση λόγω του ότι οι ασθενείς είναι υπερευαίσθητοι και σε υπερεγρήγορση. Από την άλλη, οι υψηλού επιπέδου ικανότητές τους δεν αμφισβητούνται.

Οι ασθενείς σπάνια καταφεύγουν σε θεραπεία με τη θέληση τους, συνήθως προσάγονται από τρομαγμένους συγγενείς. Η δημιουργία επαφής είναι δύσκολη, αφού το άτομο είναι εχθρικός επειδή φοβάται. Μια επιτυχής ψυχοθεραπεία μπορεί να επιτρέψει στον ασθενή να προσαρμοστεί καλύτερα στην κοινωνία παρά τις επίμονες παραληρητικές του ιδέες. Η νοσηλεία κρίνεται απαραίτητα εάν ο ασθενής έχει αυτοκαταστροφικές ή ετεροκαταστροφικές ενορμήσεις, αν εμφανίζει ακραία λειτουργική έκπτωση ή αν χρήζει ενδελεχούς ιατρικού ελέγχου. Η φαρμακοθεραπεία με αντιψυχωσικά είναι σχεδόν πάντα απαραίτητη. 

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη διαταραχή πανικού

Τί είναι η Διαταραχή Πανικού;

 

Η διαταραχή πανικού χαρακτηρίζεται από  επανειλημμένες και απροσδόκητες κρίσεις πανικού, με παρουσία για τουλάχιστον ένα μήνα, ενός τουλάχιστον από τα ακόλουθα:

1. Επίμονη ανησυχία ότι θα υπάρξουν και άλλες προσβολές

2. Ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής (ενδεχόμενος θάνατος, απώλεια ελέγχου ή τρέλα)

3. Σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς, που συνδέεται με τις προσβολές

  Οι προσβολές πανικού δεν οφείλονται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας ή σε γενική σωματική κατάσταση

  Οι προσβολές πανικού δεν παρατηρούνται στα πλαίσια άλλης ψυχική διαταραχή όπως:

• Κοινωνική φοβία

• Ειδική φοβία

• Ιδεοψυχαναγκαστικές ​κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανιστούν σε κάθε μια από αυτές τις διαταραχές.

• PTSD

(Το DSM-IV θεωρεί την αγοραφοβία δευτερογενή διαταραχή ενώ το ICD-10 τη θεωρεί το κυρίαρχο πρόβλημα).

 

Κρίση πανικού:

Διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας, κατά την οποία εμφανίστηκαν αιφνίδια και κορυφώθηκαν μέσα σε 10 λεπτά 4 ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

1. Αίσθημα λαχανιάσματος

2. Αίσθημα πνιγμονής​

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

3. Φόβος θανάτου​(συνέπεια αναπνευστικής αλκάλωσης)

4. Πόνος ή δυσφορία στο θώρακα​​​

5. Παραισθήσεις (αιμωδίες και μηρμυγκιάσματα)

6. Αίσθημα παλμών και ταχυκαρδίας

7. Τρόμος

8. Εφίδρωση

9. Ρίγη ή αίσθημα ζέστης

10. Ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση

11. Αίσθημα ζάλης, τάση προς λιποθυμία​

ΜΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

12. Αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση​ με καρδιαγγειακά και γαστρεντερικά συμπτώματα,

13. Φόβος απώλειας ελέγχου ή επερχόμενης τρέλας​ψυχολογικά συμπτώματα και τύπου ζάλης

 

 

Κατηγοριοποίηση κρίσεων, αναλόγως συμπτωμάτων:

1. Καρδιοαναπνευστικά

2. Συμπτώματα τύπου ζάλης

3. Ψυχολογικά

4. Γαστρεντερικά

 

1. Αναπνευστικός τύπος:

• Συμπτώματα πνιγμού, αίσθημα βάρους στο στήθος, μουδιάσματα, φόβος θανάτου, τάση φυγής

• Εμφανίζεται συχνά σε ηλικιωμένα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα,

• Οι βαρείς καπνιστές έχουν αυξημένο ποσοστό εμφάνισης κρίσεων πανικού.

2. Ο μη αναπνευστικός τύπος: Αίσθημα παλμών, ζάλη, τρόμος, εξάψεις, εφίδρωση, ναυτία, φόβος τρέλας ή απώλειας ελέγχου, αποπροσωποποίηση

 

 

Κλινική εικόνα:

Σχετικά με τα συμπτώματα:

• Οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται απροσδόκητα  συχνά δε ως «κρίσεις πανικού περιορισμένων συμπτωμάτων» και, τουλάχιστον αρχικά, δε συνδέονται με συγκεκριμένες καταστάσεις.  

• Μερικές φορές εμφανίζονται ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου (στάδια 2&3) ή σε φάσεις χαλάρωσης, γεγονός που υποδεικνύει βιολογική ευαλωτότητα: «νυχτερινές κρίσεις πανικού»

Σχετικά με την αντίδραση του ασθενή σε αυτά:

• Διακατέχεται από άγχος προσμονής, το οποίο θέτει το αυτόνομο νευρικό σύστημα σε ετοιμότητα και ευοδώνει την επόμενη κρίση

• Μπορεί να αρχίσει να αποφεύγει τις καταστάσεις κάτω από τις οποίες εμφανίστηκε η κρίση και να αναπτύξει αγοραφοβία.

 

 

Αιτιοπαθογένεια:

• Κληρονομικότητα: Οι συγγενείς έχουν έως 20πλάσιο κίνδυνο να νοσήσουν. Κληρονομησιμότητα: 70%

• Υπερευαισθησία του βιολογικού συστήματος συναγερμού στα επίπεδα γαλακτικού και CO2,  προκαλεί υπέρπνοια που οδηγεί σε αναπνευστική αλκάλωση, με συνέπεια συμπτώματα όπως ζάλη, αιμωδίες, προκάρδιο άλγος.

• Αυτόνομο νευρικό σύστημα: σε ορισμένους ασθενείς παρατηρείται αυξημένη διεγερσιμότητα του συμπαθητικού, αργή προσαρμογή σε επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα και υπερβολική αντίδραση σε ερεθίσματα μέτριας έντασης.

 

Συννοσηρότητα:

• Κατάθλιψη: 60% εμφανίζουν κάποια στιγμή κατάθλιψη, 30 – 60% των καταθλιπτικών ασθενών, αναπτύσσουν κάποια στιγμή διαταραχή πανικού.

• Κατάχρηση αλκοόλ (30%) και ΒΕΝΖΙΔΙΑΖΕΠΙΝΩΝ!!! σε μία προσπάθεια αυτοΐασης.

• Σωματικές παθήσεις και καταστάσεις: καρδιακή νόσος (25% των καρδιοπαθών πληρούν τα κριτήρια για διαταραχή πανικού), υπέρταση, κάπνισμα, άσθμα, ευερέθιστο έντερο, κεφαλαλγίες (κυρίως ημικρανίες)

 

Πορεία και πρόγνωση:

• Η πρόγνωση είναι γενικά καλή, λόγω αποτελεσματικών θεραπειών

• Η πορεία είναι χρόνια με διακυμάνσεις στην ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων.

• Η ποιότητα ζωής είναι παρόμοια με την κατάθλιψη, και χειρότερη από ορισμένες παθολογικές νόσους

• Πιθανό να επιπλακεί με κατάθλιψη (60%), αυτοκτονικότητα και κατάχρηση αλκοόλ ή/και ηρεμιστικών

• Αυτοκτονικότητα:

- 18 ΦΟΡΕΣ!!! συχνότερη η απόπειρα  σε άτομα που είχαν κάποτε διαταραχή πανικού

o αυτοκτονία.

• 3 φορές πιο συχνή σε άτομα με αμιγή διαταραχή πανικού

• 8 φορές πιο συχνή σε άτομα με διαταραχή πανικού και κατάθλιψη

• Οι ασθενείς κάνουν συχνή χρήση υπηρεσιών υγείας. Πρόκειται για την αγχώδη διαταραχή που συναντάται συχνότερα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και πολλές φορές λόγω έλλειψης ψυχιατρικής κουλτούρας των ιατρών άλλων ειδικοτήτων  ο ασθενής φτάνει να εξαρτάται αποκλειστικά από τη χρήση βενζοδιαζεπινών  χωρίς ουσιαστική φαρμακευτική θεραπεία και ψυχοθεραπευτική προσέγγιση με περαιτέρω καταστροφικές συνέπειες στον ψυχισμό του αλλά και γενικά στη ζωή του.