Σε τι διαφέρει η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή από την σχιζοφρένεια ;

                                                   

Πολλές φορές είναι δύσκολη. Το βασικό σημείο είναι πως ανάμεσα στα επεισόδια ο ασθενής δεν έχει την αποδιοργάνωση που χαρακτηρίζει τον σχιζοφρενή, το συναίσθημα δονείται (συχνά υπερβολικά…).                            Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια πρέπει κάποτε στην πορεία της νόσου να υπήρχε ένα ψυχωτικό επεισόδιο 2 εβδομάδων και ένα επεισόδιο 1 μήνα με ταυτόχρονα κριτήρια σχιζοφρένειας και μανίας ή κατάθλιψης.                                                                   Η πρόγνωση είναι καλύτερη στη σχιζοσυναισθηματική σε σχέση με την σχιζοφρένεια.

Τί είναι το ντελίριο;

Το οξύ οργανικό ψυχοσύνδρομο ή ντελίριο σχετίζεται πάντα με κάποια σοβαρή σωματική ή εγκεφαλική διαταραχή (ΑΕΕ, επιληψία), πυρετό από λοιμώξεις όπως μηνιγγίτιδα, εγγεφαλίτιδες, πνευμονίες, ουρολοιμώξεις, δηλητηρίαση συχνότερα από φάρμακα όπως  αντιχολινεργικά, βενζοδιαζεπίνες, αντισταμινικά ή κάποια εγκεφαλική βλάβη, επιληπτικές κρίσεις, συχνά μετά από χειρουργική επέμβαση, αφυδάτωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, απόσυρση από το αλκοόλ και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών. Οι συχνότερες αιτίες οξέος οργανικού ψυχοσυνδρόμου  είναι οι λοιμώξεις ,τα φάρμακα και οι χειρουργικές επεμβάσεις.   Από ντελίριο πάσχουν 10-15% όλων των νοσηλευομένων ασθενών, 20% των ασθενών με εγκαύματα, 30% των ασθενών σε ΜΕΘ και με AIDS. Η κλινικές εκδηλώσεις του ντελίριου αφορούν εικόνα ψυχωσικού επεισοδίου  και η αντιμετώπιση του σχετίζεται με την αντιμετώπιση του παθολογικού αιτίου που το προκάλεσε.

Ποιες είναι οι θεραπείες της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής;

Η Θεραπεία 1ης εκλογής αποτελούν  οι SSRIs, π.χ. φλουοξετίνη, παροξετίνη, φλουβοξαμίνη, σερτραλίνη. Είναι ίδια αποτελεσματικοί με χλωριμιπραμίνη (ANAFRANIL), δεν έχουν όμως τις αντιχολινεργικές ανεπιθύμητες ιδιότητες.

Απαιτούνται υψηλότερες δόσεις σε σύγκριση με την κατάθλιψη και διάρκεια θεραπείας τουλάχιστον 8-12 εβδομάδες. Επί αποτυχίας μπορεί να χορηγηθεί άλλος SSRIs.                                                                                                                                               Η ανταπόκριση, γενικά, είναι μέτρια, 40-60% βελτιώνεται κατά 30-60% με φάρμακο 1ης επιλογής.                                                                                                                              Επί μερικής ανταπόκρισης μπορεί να χρησιμοποιηθεί άλλος αναστολέας σεροτονίνης (χλωριμιπραμίνη ή άλλο SSRI) ή συνδυασμός τους.                                                                                                                                                        Επί αποτυχίας συνιστάται συνδυασμός με λίθιο (αν συνυπάρχει κατάθλιψη) ή νευροληπτικό / άτυπο αντιψυχωσικό (αν συνυπάρχουν τικ ή αν είναι ανθεκτική μορφή).                                                                                                                                                                                        Σε αυτοκτονική διάθεση ή μειζωνα κατάθλιψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ηλεκτροσπασμοθεραπεία ενώ σε βαριά, ανθεκτικά περιστατικά μπορεί να βοηθήσει η ψυχοχειρουργική (από τις ελάχιστες ενδείξεις) (διατομή με ακτίνες γ (μονήρη έλικα) και με εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση) σε ειδικά  κέντρα (ασθενείς με αυτοκτονικότητα, σημαντική αναπηρία από τη νόσο, που έχουν δοκιμάσει 2 διαφορετικούς   αναστολείς  σεροτονίνης, 3 φαρμακευτικούς συνδυασμούς και θεραπεία συμπεριφοράς.                                                                                                                                                        

Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, επιφέρει βελτίωση 30-50% στο 75%. Η ανταπόκριση παρόμοια με  της φαρμακευτικής αγωγής. Η τεχνική βασίζεται στην in vivo έκθεση του ασθενούς στις ιδεοληψίες του μέσα στο γραφείο του θεραπευτή και στον εμποδισμό της ανταπόκρισης, δηλαδή των ψυχαναγκασμών. Γίνεται επίσης προσπάθεια να εκπαιδευτεί ο ασθενής να σταματά ή να αγνοεί τις ιδεοληψίες, να εξοικειωθεί με αυτές και να τις αποδεχθεί ως μη επικίνδυνες. Επιτυχία μεγαλύτερη στους ψυχαναγκασμούς παρά τις ιδεοληψίες. Η γνωσιακή θεραπεία έχει αναπτύξει ειδικά προγράμματα για αντιμετώπιση των ιδεοληψιών, που χρησιμοποιούνται με καλύτερα αποτελέσματα. Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία εφαρμόζεται με αβέβαια αποτελέσματα. Συχνά, η ψυχοθεραπεία και η  φαρμακευτική αγωγή συνδυάζονται, αλλά σπάνια οδηγούν σε πλήρη ύφεση.

Εναλλακτικές θεραπείες ή αντικαταθλιπτικά; Πόσο επικίνδυνες είναι;

Το φυτό St John wort είναι φυτό του γένους Υπερικόν. Ήταν γνωστό ως υπερικό στην Αρχαία Ελλάδα, ενώ στη νεότερη Ελλάδα είναι γνωστό ως  βάλσαμο, βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο, ενώ στην ξένη βιβλιογραφία αναφέρεται ως St. John's wort. 

Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν ως επουλωτικό στις πληγές που γινόντουσαν από τα σπαθιά, εξ ου κι η ονομασία του σπαθόχορτο. Στις ΗΠΑ, μετά από ένα πρόγραμμα του ABC News τον Ιούνιο του 1997, το υπερικό έγινε το πιο δημοφιλές φυτό, το εναλλακτικό «πρόζακ» (Ladose), για την ήπια κατάθλιψη.

Όσοι το χρησιμοποιούν θα πρέπει να το σταματήσουν, αν λαμβάνουν φαρμακευτικά σκευάσματα που περιέχουν τις εξής δραστικές ουσίες: ινδιναβίρη (crivixan), κυκλοσπορίνη (cyclosporin), θεοφυλλίνη (choledyl, theo-dur, uniphyllin, aberten), διγιτοξίνη (digoxin, lanoxin), panwarfin, και αντισυλληπτικά. Επίσης, επειδή επηρεάζει νευροδιαβιβαστές αλληλεπιδρά με διάφορα ψυχοτρόπα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντικαταθλιπτικών και αυξάνουν τις πιθανότητες ανάπτυξης σεροτονινεργικού συνδρόμου το οποίο μπορει να είναι επικίνδυνο για τη ζωή.

Αντικαταθλιπτικά στην κατηγορία των Εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νοραδρεναλίνης (SSNRI). Ποια είναι;

• Βενλαφαξίνη (Efexor, Melocin, Velept )  

Δοσολογίες από 75 έως 300mg/day.

Παρενέργειες: υπνηλία, καταστολή (ειδικά τις πρώτες ημέρες), υπέρταση ( σε δοσολογίες πά

νω από 300mg/day)

• Ντουλοξετίνη (Cymbalta) 

Δοσολογίες από 60 έως 120 mg/day (χωρίς σημαντική υπερτασιογόνο δράση)

Παρενέργειες: ναυτία, διάρροια, κεφαλαλγία, αϋπνία ή υπνηλία, καταστολή, ξηροστομία

! ΠΡΟΣΟΧΗ στη λήψη του φυτού St John wort ως έκχυμα !(Το βάλσαμο είναι φυτό του γένους Υπερικόν. Ήταν γνωστό ως υπερικό στην Αρχαία Ελλάδα, ενώ στη νεότερη Ελλάδα είναι γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο, ενώ στην ξένη βιβλιογραφία αναφέρεται ως St. John's wort. Η ταυτόχρονη λήψη του με το Cymbalta αυξάνει τις πιθανότητες σεροτονινεργικού συνδρόμου!)

Ποια αντικαταθλιπτικά ανήκουν στην κατηγορία των Εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRIs) και ποιες παρενέργειες μπορεί να προκαλέσουν;

• S-σιταλοπράμη (o πιο επιλεκτικός όλων των SSRIs) (Cipralex) 10-20 mg/d,

• Σιταλοπράμη (Seropram) 20-80 mg/d,

• Παροξετίνη (Seroxat) 20-60 mg/d,

• Φλουοξετίνη (Ladose) 20-80 mg/d,

• Σερτραλίνη (Zoloft) 50-200 mg/d,

• Φλουβοξαμίνη (Dumyrox) δόσεις από100-300mg/d

Παρενέργειες: 

αρχικό άγχος, γαστρική δυσφορία, κεφαλαλγία και δοσοεξαρτώμενη σεξουαλική δυσλειτουργία

Ποιες νοσολογικές οντότητες μπορούν να προκαλέσουν βίαιη συμπεριφορά στους ασθενείς ;

 

a. Ψυχογενή αίτια όπως σχιζοφρένεια παρανοειδούς ή κατατονικού τύπου, παραληρητική διαταραχή, βραχεία αντιδραστική ψύχωση, μανία ιδιαίτερα με ψυχωτικά στοιχεία, κατάθλιψη με ψυχωτικά στοιχεία, επιλόχεια κατάθλιψη: αφορούν το 30-50% των περιπτώσεων. 

Κυρίως συμπτωματολογία με :

• Ιδέες ελέγχου του νου ή του σώματος, ιδέες παθητικής επίδρασης

• Συναισθήματα που σχετίζονται με βία, όπως θυμός, καχυποψία, ευερεθιστότητα, εχθρότητα

• Ακουστικές ψευδαισθήσεις σε τρίτο πρόσωπο υβριστικές, επικριτικές κ.τ.λ.

• Συγκεκριμένες απειλές που εκτοξεύει ο ασθενής

b. Οργανικά αίτια όπως εγκεφαλικά σύνδρομα (όγκοι, τραύματα, επιληψία, έμφρακτο, σκλήρυνση κατά πλάκας, άνοια γενικευμένη ή μετωπιαία, ντελίριο), συστηματικές διαταραχές (πορφυρία, υπογλυκαιμία, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, ουραιμία, ηπατική εγκεφαλοπάθεια, υποξία), ενδοκρινικές δυσλειτουργίες (θυρεοειδοπάθεια, νόσο Cushing και νόσο Addison), λοιμώξεις, δηλητηριάσεις, ανεπάρκεια βιταμινών.

c. Τοξίκωση από αλκοόλ και διεγερτικά, κατάχρηση αναβολικών στεροειδών

d. Διαταραχές προσωπικότητας (αντικοινωνική, παρανοειδής, μεθοριακή)

e. Νοητική υστέρηση

Ποιες μεταβολές του ύπνου παρουσιάζονται ανάλογα με την ηλικία

Μεταβολές σε βασικές παραμέτρους του ύπνου συντελούνται από τη γέννηση μέχρι την ώριμη ηλικία, αν και ατομικές διαφορές παρατηρούνται σε όλες τις ηλικίες. Μεταβολές με ιδιαίτερη κλινική σημασία είναι οι ακόλουθες:

Ο συνολικός χρόνος ύπνου μειώνεται με την ηλικία. Οι μέσες ημερήσιες τιμές είναι οι εξής: νεογέννητα 16 έως 18 ώρες· μικρά παιδιά 10 ώρες· έφηβοι 8 ώρες· ενήλικες 7,5 ώρες, με τάση μείωσης στα ηλικιωμένα άτομα.

Ο NREM ύπνος εμφανίζει μία συνολική μείωση στη διάρκεια της ζωής. Ο SWS είναι ιδιαίτερα σημαντικός στα μικρά παιδιά, τα οποία κοιμούνται πολύ βαθιά. Η ελάττωσή του αρχίζει στην πρώιμη εφηβική ηλικία και συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.

Το ποσοστό του REM ύπνου ελαττώνεται από 50% ή περισσότερο του συνολικού χρόνου ύπνου στα νεογέννητα, στο 20 με 25% στην ηλικία των 2 ετών. Το ποσοστό αυτό παραμένει περίπου σταθερό κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής του ατόμου. Το υψηλό ποσοστό REM ύπνου στην πολύ πρώιμη περίοδο της ζωής υποδηλώνει τον ρόλο του REM ύπνου στην ωρίμαση του εγκεφάλου.

Οι κύκλοι NREM-REM ύπνου διαδέχονται ο ένας τον άλλον σε χρονικό διάστημα 50 έως 60 λεπτών στα βρέφη μέχρι την εφηβεία, μετά την οποία το διάστημα αυτό αυξάνεται στα 90 έως 100 λεπτά, και διατηρείται αμετάβλητος για όλη την ενήλικη ζωή.

Η συνέχεια του ύπνου είναι μέγιστη κατά την πρώιμη παιδική ηλικία και ελάχιστη κατά τις ακραίες περιόδους της ζωής. Τα βρέφη αφυπνίζονται εύκολα όπως και οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι επίσης ξυπνούν συχνότερα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η κατάτμηση του ύπνου από μικρής διάρκειας αφυπνίσεις χωρίς πραγματική εγρήγορση, περιγράφεται ως ιδιαίτερα συνήθης κατά την ώριμη ηλικία.

Οι κιρκαδιανοί ρυθμοί ύπνου - εγρήγορσης μεταβάλλονται σημαντικά κατά την πρώιμη ανάπτυξη. Νεογνά πλήρους κύησης εμφανίζουν κύκλους ύπνου - εγρήγορσης διάρκειας 3 έως 4 ωρών. Οι υπνικές περίοδοι μετατοπίζονται σε μεγάλο βαθμό προς τη νύκτα και η περίοδος εγρήγορσης προς την ημέρα έως την ηλικία των 12 μηνών, εκτός από τον αβαθή ημερήσιο ύπνο που σταδιακά ελαττώνεται και συνήθως έχει σταματήσει μέχρι την ηλικία των περίπου 3 ετών. Ωστόσο, σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια της ζωής παραμένει μία φυσιολογική τάση για τον απογευματινό ύπνο.

Ποιες είναι οι συνέπειες της μακροχρόνιας χρήσης βενζοδιαζεπινών;

1.Σύνδρομο στέρησης με παραλήρημα  

Μπορεί να χρειαστούν επικουρικά για την αντιμετώπιση της διέγερσης και των αντιληπτικών διαταραχών χαμηλές δόσεις αντιψυχωτικού φαρμάκου.

2.Αμνησιακό σύνδρομο  

Η μακρά θεραπεία με βενζοδιαζεπίνες μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της προσοχής, της ψυχοκινητικής συνέργειας και ετοιμότητας, γνωσιακή έκπτωση με διαταραχές μνήμης και μείωση των ικανοτήτων του ατόμου να ανταποκρίνεται στις καθημερινές του δραστηριότητες. Οι παραπάνω επιδράσεις μπορεί να επηρεάζουν την εγρήγορση και να ενισχύονται από την παράλληλη  χρήση οινοπνεύματος. Περιγράφεται άνοια προκαλούμενη από βενζοδιαζεπίνες, για την αντιμετώπιση της οποίας δεν υπάρχει σαφής θεραπευτική προσέγγιση πλην της αποτοξίνωσης και της αποκατάστασης της ψυχοπαθολογίας εάν συνυπάρχει. Η αποτοξίνωση και η αποχή από το φάρμακο κατάχρησης μπορεί να οδηγήσει σε μερική η ολική αποκατάσταση.   

3.Υπολειμματική διαταραχή και όψιμης έναρξη ψυχωτική διαταραχή  

Ως μη ντοπαμινεργικό φάρμακο η πιθανότητα όψιμης εμφάνισης ψύχωσης είναι περιορισμένη .

4.Υπολειμματική συναισθηματική διαταραχή  

Μπορεί να είναι καταθλιπτικού τύπου και να αρχίζει: 

-είτε πριν 

-είτε κατά τη διάρκεια 

-είτε μετά τη χρήση 

-ή να είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας χρήσης.

Σύνδρομο στέρησης από βενζοδιαζεπίνες . Υπάρχουν συμπτώματα ; Ποια είναι;

Τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου από βενζοδιαζεπίνες χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες :  

 Γνωστικά και συναισθηματικά 

 Διαταραχές του ύπνου 

 Σωματικά συμπτώματα και σημεία (από το αυτόνομο) και 

 Αντιληπτικές διαταραχές   

Η συμπτωματολογία αυτή κυμαίνεται από ήπια μέχρι έντονη και δυνητικά απειλητική για τη ζωή. Τα φάρμακα με βραχύ χρόνο ημιζωής μπορεί να προκαλέσουν στερητικό σύνδρομο ταχύτερης έναρξης και με περισσότερο σοβαρά συμπτώματα συγκριτικά με φάρμακα με μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής.  

Οποιοσδήποτε έχει λάβει βενζοδιαζεπίνες για τουλάχιστον 2 εβδομάδες θα πρέπει να ακολουθεί πρόγραμμα σταδιακής διακοπής τους. Η μείωση της ημερήσιας δόσης δεν πρέπει να ξεπερνά το 10-25% εβδομαδιαίως και η ολοκλήρωση του προγράμματος μπορεί να διαρκέσει ένα μήνα.  

Σημεία ενδεικτικά μείζονος συμπτωματολογίας στέρησης  είναι οι σπασμοί grand mal, ψυχωτικά συμπτώματα, υπερπυρεξία και κώμα που μπορεί να καταλήξει στο θάνατο. Μπορεί να συνυπάρχουν άγχος, ανησυχία, δυσφορία, αισιοδοξία, ευερεθιστότητα, ιδεοληπτικός μηρυκασμός, παρανοειδής ιδεασμός, διαταραχές ύπνου, αϋπνία, καθώς και συμπτώματα από το αυτόνομο όπως ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, τρόμος, εφίδρωση, αντιληπτικές διαταραχές, αποπροσωποποίηση, αποπραγματοποίηση κλπ.