Οι παραισθήσεις αποτελούν στρεβλωμένα αντιληπτικά βιώματα επί υπαρκτών όμως, αντικειμένων αντίληψης. Ευοδώνονται από την συναισθηματική κατάσταση και τις εξωτερικές συνθήκες (κακός φωτισμός, θόρυβοι κ.λπ.).Είναι συχνές σε όλους τους ανθρώπους (κυρίως οι οπτικές) εν είδει βραχέων επεισοδίων, ακολουθούμενων από αναγνώριση αντιληπτικής πλάνης. Όταν διαρκούν, χωρίς αναγνώριση αντιληπτικής πλάνης είναι παθολογικές (π.χ. άνοια, ημικρανία) και συνιστούν παραληρητικές παραγνωρίσεις.
Οι Ψευδαισθήσεις αποτελούν αντιληπτικά βιώματα επί απουσίας αντικειμενικής πηγής εκπομπής ερεθισμάτων. Οι ασθενείς είναι βέβαιοι για την ύπαρξη τους, τα βιώματα δεν επηρεάζονται από κριτικά αντεπιχειρήματα ή αναιρετική εμπειρική μαρτυρία και οι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο του θεματικού περιεχομένου τους. Το ότι δεν επηρεάζονται από αντεπιχειρήματα τις διαφοροποιεί από τις ψευδο-ψευδαισθήσεις, σε ασθενείς με επιληψία κροταφικού τύπου ή φυσιολογικά άτομα σε συνθήκες πλήρους αισθητηριακής αποστέρησης. Διακρίνονται σε ακουστικές, οπτικές, οσφρητικές, απτικές, γευστικές κ κιναισθητικές. Οι Ακουστικές είναι οι πιο συχνές. Μπορεί να είναι Μη λεκτικές όπως βιώματα ήχων ή θορύβων και Λεκτικές όπως λέξεις, φράσεις ή συνεχείς ομιλίες. Οι φωνές σε 2ο ή 3ο πρόσωπο, συχνά συνομιλούν μεταξύ τους γι’ αυτούς. Το περιεχόμενο τους μπορεί να είναι υβριστικό, απειλητικό ή επικριτικό, ενώ σπανιότερα φιλικό, εξυψωτικό ή υποστηρικτικό. Συνήθως απαντάται σε σχιζοφρενικές διαταραχές δίχως να αποκλείεται στη μείζωνα κατάθλιψη ή στη μανία, όπου το περιεχόμενο τους όμως είναι συνήθως εναρμονισμένο με τη διάθεση (επικριτικό στην 1η κ εξυψωτικό στη 2η). Οι Οπτικές μπορεί να είναι απλές ή στοιχειώδεις όπως σκιές, λάμψεις, χρώματα, φώτα ή σύνθετες μορφές ανθρώπων, νάνων (λιλιπούτειες, συχνές στο τρομώδες παραλήρημα), ζώων, εικόνων αγίων, δαιμονικών πνευμάτων. Ιδιαίτερα είδη αποτελούν η εαυτοσκοπία (βλέπει τον εαυτό- αναφερθήκαμε παλαιότερα σε αυτή), φωτογραφικές (στατικές ψευδαισθητικές εικόνες), σκηνικές ή κινηματογραφικές (μεταβολή εικόνων εν είδει σκηνικών επεισοδίων) Οι οσφρητικές και οι γευστικές, μπορεί να απαντώνται και σε σχιζοφρενική διαταραχή και μείζωνα κατάθλιψη, συνηθέΣτερα όμως απαντώνται σε επιληψία και οργανικό ψυχοσύνδρομο (Ντελίριο). Οι οσφρητικές αλλά και οι γευστικές μπορεί να είναι δυσοσμίες ή γεύσεις από υποτιθέμενα σάπια ή δηλητηριασμένα τρόφιμα, αποσυντιθέμενα σώματα άλλων ή του ίδιου, δηλητηριώδη αέρια στον αέρα.
Οι απτικές μπορεί να είναι αισθήματα νυγμών, τριβής, πίεσης ή κρούσεων στο δέρμα, αισθήματα ερπυστικών κινήσεων ζωυφίων σε αυτό, ιδιαίτερα συχνό σε χρόνια κατάχρηση κοκαΐνης. Οι Κιναισθητικέςαποτελούν βιώματα μεταβολής θέσης, μεγέθους, σχήματος ή λειτουργίας εσωτερικών οργάνων, απόφραξης, στένωσης, τρώσης, νέκρωσης, παρουσίας ξένων σωμάτων ή ηλεκτρικών εκκενώσεων στο εσωτερικό του σώματος. Περιλαμβάνονται οι αιθουσαίες ψευδαισθήσεις (βιώματα περιστροφής, ανύψωσης, πτώσης σώματος) και οι κιναισθητικές ψευδαισθήσεις με αίσθημα ακούσιας κίνησης μελών σώματος. Τόσο οι απτικές όσο και οι κιναισθητικές είναι συχνές στις ψυχωτικές διαταραχές , πρωτογενείς ή δευτερογενείς.
